Szklarska Poręba

O spotkaniu z Walończykami,

czyli gdzie szwędały się 
Duśka i Tuśka

Szklarska Poręba to fajne miejsce na rodzinne wypady „na chwilę” lub też na spędzanie tam urlopu. W zeszłym roku, przez tydzień, bawiła się tam spółka Duśka i Tuśka. Oprócz chodzenia po górach i zdobywania kolejnej GOT –owskiej odznaki, nie zabrakło też zwiedzania samego miasta, które daje wiele możliwości dobrze spożytkowanego czasu, w razie niepogody lub też dnia wypoczynku między wycieczkami górskimi. Dziś zapraszam Was w trzy miejsca, które osobiście odwiedziłyśmy. Nie było to jednego dnia, ale wszystkie się ze sobą w jakiś sposób wiążą.

~~*~~

Pierwszym z nich jest Chata Walońska.

Do Walończyków prowadzi brama z napisem, który nie pozostawia wątpliwości, że wchodzimy w magiczny świat

Tablica informacyjna, z której można dowiedzieć się co nieco o Walończykach

 Siedziba Bractwa Walończyków

Spytacie kim byli Walończycy? Byli to średniowieczni mistrzowie w wydobywaniu i przetwarzaniu bogactw naturalnych ziemi, a więc minerałów, metali, kamieni szlachetnych czy rud żelaza. Zostali sprowadzeni na te tereny przez piastowskich władców w XII w. A ponieważ pochodzili z Walonii w Ardenach, nazwano ich Walończykami. Z czasem wszyscy, bez względu na kraj pochodzenia, nosili takie miano, o ile zajmowali się wydobyciem kruszców. Dziś proces poszukiwania, wydobywania i obróbki materiałów kontynuuje Bractwo Walońskie.

  Walończycy :)

Stara Chata Walońska stoi na rozwidleniu Czeskiej Ścieżki, biegnącej do źródeł Łaby, a więc miejsca prastarego kultu oraz do szlaku czarnego prowadzącego ze Szklarskiej Poręby nad Wodospad Szklarki (ok. 15 min. Od Chaty Walońskiej).

 Tusia przy kamiennym stemplu siedzi na kamiennym fotelu

 Kamienny stempel

 Wyobrażenie walońskiego górnika. To zabawne, że później spotkałyśmy bardzo podobnego w innym miejscu :)

 Wiata pracowni, ale niestety zamkniętej tego dnia

Teren Sudetów, a zwłaszcza Karkonosze, to magiczne miejsce na mapie. Tu, od dawna, wierzono w duchy, chochliki, wiedźmy i legendy. W taką atmosferę doskonale wpisuje się wnętrze Chaty Walońskiej. W ciemnych, nieco mrocznych komnatach, odbywały się spotkania dla zainteresowanych kulturą, życiem i obyczajami dawnych Walończyków oraz legendami i opowieściami o Sudetach. Palenisko w podziemiach i cały wystrój przywodziło na myśl tajne spotkania bractwa. Klimat z dreszczykiem, zapewniam.

 Wejście w mroczny tunel

 Liczne poroża na ścianie dodają klimatu

 Palenisko

 Tajemnicze miejsce... i nieco straszne :)

 Wykuta w kamieniu maksyma Walończyków "Mente et Malleo" czyli "Rozumem i młotem"

 Wnętrze izby z paleniskiem

 Tuśka na walońskim tronie siadała z pewną dozą nieśmiałości :) Zwróćcie uwagę na podnóżek :)

We wnętrzu Chaty Walońskiej miejsce swe znalazło  Muzeum Tanich Win (MT-wi). To kolekcja unikatowych butelek a właściwie etykiet. Zakurzone, zapomniane, obrosłe w pajęczyny, przywodziły na myśl scenę z filmu „Seksmisja”, kiedy to Jerzy Stuhr trzyma w ręku butelczynę i mówi „… O, nasi tu byli!...” Uśmiech gwarantowany u starszej młodzieży J

 Ekspozycja tanich win

W innych pomieszczeniach prezentowane były całkiem pokaźne zbiory minerałów i kamieni półszlachetnych. Wyroby z nich można było zakupić w małym sklepiku.

 Korytarz z wystawą kamieni

 Minerały, skały, kruszec

 Kamienie szlachetne i półszlachetne

 Duch Gór w otoczeniu górskiego kamienia

 Jeden z moich ulubionych kamieni :)

Na zewnątrz można było zakuć się w dyby, które były swoistą Próbą Pokory. Jeśli się ją pomyślnie przeszło, można było zdobyć certyfikat Czeladnika Walońskiego. Przy Chacie też funkcjonowała pracownia rzeźbiarska.

 A tak kończą się samowolki :)

Świnka z pracowni rzeźbiarskiej stoi przy drodze do wodospadu Szklarki

Ogólnie bardzo fajne, spokojne miejsce, w którym nauka i przyjemnie spędzony czas szły w parze. Dlaczego, więc piszę o tym miejscu w czasie przeszłym? Bo na stronie Szklarskiej Poręby wyczytałam, że z przyczyn losowych Chata Walońska jest nieczynna do odwołania. Wielka szkoda, tym bardziej, że wstęp był wolny, co dla rodzin z dzieciakami ma duże znaczenie.

~~*~~

Cóż, nie zostaje nic innego jak pójść nad Wodospad Szklarki. O tej atrakcji Szklarskiej Poręby nie decydują ludzie a sama natura. Nikt go nie zamknie, bo jest tu od wieków.

 Trasa do Wodospadu Szklarki

 Formacje skalne przy szlaku

 Na szlaku

 Na szlaku

 Żółte śliczności

Fioletowa elegancja

 Szlak w Wąwozie Szklarki

 Szlak w Wąwozie Szklarki

 Formacje skalne Wąwozu Szklarki

Usytuowany na wysokości 520 m n.p.m. ma 13.3 m wysokości. To daje mu drugie miejsce (po Wodospadzie Kamieńczyka) co do wysokości w polskich Karkonoszach. Zarówno sam wodospad jak i jego otoczenie stanowią enklawę Karkonoskiego Parku Narodowego. Jak do każdego parku, wstęp jest płatny. Za to ważna informacja dla rodzin z dziećmi – jeśli małe nóżki poczują się zmęczone, mogą odpocząć w schronisku „Kochanówka”, które usytuowane jest obok wodospadu. To tu, w Wąwozie Szklarki, łączą się potok Szklarki z rzeką Kamienną, spadając kaskadami. Wodospad huczy w lesie świerkowym, z domieszką jodły i buka, co jesienią daje bardzo  ładny efekt wizualny.

 Rozlewiska potoku Szklarka...

 ... spiętrzają się...

 ... tworząc małe wodospadziki...

... i dalej łącza się, spadając z ponad 13 m

 Kamienny stempel przy Wodospadzie Szklarki

 Pamiątkowa fotka przy stempelku ;)

 Wodospad Szklarki w pełnej okazałości

 Wodospad Szklarki

 My i wodospad :)

 Tablica informacyjna przy wodospadzie

Być może Wodospad Kamieńczyka jest bardziej efektowny ze względu na formacje skalne wokół. Ale mnie osobiście chyba bardziej podoba się Wodospad Szklarki. Rozpędza się w płytszej wodzie by z siłą wpaść do dolnego kotła. Sprawdźcie sami, który zasługuje na miano tego najpiękniejszego. Wybór będzie trudny, zapewniam.

~~*~~

Jak już nasycą się oczy zielenią i wodą, możemy kontynuować swoją przygodę z Walończykami i ich światem. Bardzo dobrym miejscem do tego jest Żelazny Tygiel Waloński. Ha, miejsce z duszą, z klimatem, z wyczuwalną w powietrzu pasją jego właścicieli i osób współpracujących przy tworzeniu tego miejsca.

 Brama wejściowa do skansenu

Żelazny Tygiel to inaczej Osada Średniowiecznych Poszukiwaczy Skarbów. To nie jest zwykły skansen.

 Mapa osady

Tutaj eksponatów można dotknąć, opowieści posłuchać, dostać odpowiedź na dręczące nas pytania. W osadzie tej, na podstawie starych (bardzo starych) zapisów kronikarzy i pasjonatów inżynierów górnictwa, odtwarza się urządzenia i narzędzia, jakimi posługiwali się w swej profesji Walończycy, czy też jak mówią Walonowie. Każda rzecz jest tu pieczołowicie i wiernie oddawana, tak, by można było przekonać się, czym zajmował się ten lud, który potrafił eksploatować tereny sudeckie. A nie była to wcale łatwa praca. Skansen ten, to połączenie nie tylko historii, ale i technik, jakimi posługiwali się walońscy ludzie.

 Czekaliśmy na przewodnika patrząc na wiatę, pod którą odbywają się spotkania i warsztaty

 AuRun - walońska moneta...

 ... była naszym biletem wstępu, który niestety musieliśmy zwrócić przy wyjściu :)

 Wejście do sztolni walońskiej

Pracownicy placówki posiłkują się tzw. „Biblią górnictwa”, czyli księgą „De Re Metallica” Georgiusa Agricoli (1494-1555), uważanego za autorytet w zakresie górnictwa, hutnictwa i metalurgii. Dzieło to zawiera mnóstwo rycin, przekrojów, rysunków itp., z opisem działania. Trudny język jest czasem bardzo trudny do odszyfrowania, ale pracownicy dokładają wszelkich starań, by każda odrestaurowana rzecz była wierną kopią tej sprzed wieków. Tytaniczna praca.

 Właściciel osady - Pan Robert Pawłowski, Mistrz Waloński - przesympatyczny człowiek z dużym poczuciem humoru i ogromną wiedzą, którą przekuł w pasję

 Średniowieczne maszyny górników

 Lekcja pokazowa

 Tuśka, przy ręcznej pompie do wtłaczania powietrza, górnikom pracującym na dole, na własnej skórze przekonała się, jak ciężka to była praca

 Na terenie skansenu

Na szczególną uwagę, oprócz drewnianych urządzeń – pomp do odsysania wody, zasługuje warsztat kamieniarski. W Średniowieczu kamień, obok drewna, był podstawowym budulcem. Ówcześni budowlańcy potrafili obrabiać kamień przy pomocy maszyn, które ułatwiały im pracę. Sama pobawiłam się w chomika, wskakując do wielkiego kołowrotka, który uruchamiał machinę do rozdrabniania kamienia. Oj trudno było. Stąd wniosek, że Walończycy to musiały być tęgie chłopy.

 Wyciągnięty urobek

 Kołowrotek uruchamiający...

 ...słoniowe nogi do rozkruszania kamieni

 Duśka jako chomik ;) Łatwo nie było...

Kolejne niesamowite miejsce w skansenie to kuźnia. Tu króluje kowal, który wykonuje przedmioty użytkowe w osadzie, jak gwoździe, siekierki, haki, a nawet broń białą na zlecenie grup rekonstrukcyjnych. Czy wiecie, że zrobienie gwoździa zajmuje wiele czasu i potrzeba dużo tężyzny fizycznej? Dawniej był to produkt bardzo pożądany, zdarzało się, że płacono gwoździami. Wszystko to oraz wielu innych ciekawostek można dowiedzieć się w Żelaznym Tyglu Walońskim, a całość podana z przymrużeniem oka.

 Kuźnia

 Kowal przy pracy

 Młot do cięższych wyrobów

W Żelaznym Tyglu spotkać można bardzo inteligentne, ciekawe i śliczne owce rogate. Przy nas same sobie otworzyły zagrodę i wmieszały się między zwiedzających. Dopiero Pomocnik Mistrza musiał je przegonić. Wszystkie mają swoje imię. Śliczniusie.

 Owieczki mówią "dzień dobry"

 Owieczki mówią "do widzenia"

Na koniec naszej wizyty, Tuśka załapała się też na warsztat ceramiczny. Tu każdy może pod okiem instruktora zrobić własną ozdobę, kufel, pamiątkę z Karkonoszy. Z całą pewnością będzie to unikatowa rzecz.

 Warsztaty ceramiczne

 Jest energia, jest uśmiech i u Tuśki i u Pomocnika Mistrza - dziękujemy za gościnę! :)

~~*~~

Żelazny Tygiel razem z Leśną Hutą i Chatą Walońską tworzą Szlak Twardych Zawodów. Bo też obróbka kamienia, żelaza i szkła nie należy do łatwych. Co będzie dalej z Chatą Walońską, nie wiadomo. Żelazny Tygiel Waloński mam nadzieję, że będzie się dalej trzymał. A o Leśnej Hucie napiszę w innym poście, bo to też wyjątkowe miejsce. Tymczasem zbliża się majówka. Warto gdzieś się wybrać. Może będzie to Szklarska Poręba i jej nietuzinkowe miejsca? Polecam z całego serca.

Do zobaczenia!