Norwegia cz. III : Verdens Ende i Tønsberg

Norwegia po raz pierwszy,

czyli  Duśka na końcu świata

DZIEŃ 4: Środa 30 sierpnia 2017 r.

Kolejny poranek na norweskiej ziemi przyniósł sporo błękitu na niebo. Wobec takiego prezentu nie można przejść obojętnie. Wstaję i po śniadaniu wyruszam z Grażką do jednego z najstarszych miast w Norwegii. Tu się rozstajemy. Graża pędzi na szkolenie, a ja mam tylko półtorej godziny, by spenetrować zakątki tego miasta.

Jestem w Tønsberg, w mieście leżącym w norweskiej gminie Vestfold.

Jedno z najstarszych miast w Norwegii...

Pierwsze wzmianki o tym miejscu pochodzą z końca IX w n.e. a przekazywane były przez sagi wikingów o królu Heraldzie Pięknowłosym. Jednak oficjalnie za początek miasta przyjmuje się 871 rok. Przez wieki była to siedziba królów. Postanawiam zacząć zwiedzanie miasta od korzeni.

Zaczynam od Slottsfjellsmuseet, muzeum historii miasta w przedziale czasowym, głównie dotyczącym średniowiecza. Zawiera także wystawę ze szkieletami złapanych wielorybów. Zostało założone w 1939 r.

Slottsfjellsmuseet u podnórza zamkowego wzgórza

Niestety muzeum czynne jest dopiero od 11.00, więc muszę zadowolić się jedynie widokiem kopii rufy ze statku Oseberg, którego oryginał, znaleziony w 1903 r. stoi w muzeum Vikingskipshuset w Oslo. Jest to statek wikingów, prawie cały zbudowany z dębu.  I stoi przed wejściem do muzeum.

Kopia rufy ze statku wikingów "Oseberg"

Misternie rzeźbiony ślimaczek

Kieruję się zatem w stronę sterczącej samotnie wieży, dziś wizytówki miasta, a dawniej wchodzącej w skład warownego zamku Castrum Tunsbergis, położonego na wzgórzu, a wzniesionego w XIII w. przez króla Haakona IV Starego.

Wizytówka Tønsberg

Pozostałość po zamku Castrum Tunsbergis

Aż trudno uwierzyć, ale była to swego czasu największa tego typu budowla w Norwegii. A potem, o niespodzianko! W 1503 r. przyszli Szwedzi i ją spalili. Czyli nie tylko my zawdzięczamy Szwedom malownicze ruinki.

Tak dawniej wyglądało wzgórze zamkowe

Do dnia dzisiejszego pozostała jedynie wieża, fundamenty murów, zarys kościoła św. Michała z ok. 1109 r. , wielkiej sali króla Haakona IV oraz XIII w. kasztelu obronnego króla Magnusa Prawodawcy.

Pozostałości po zamku

Zarys kościoła św. Michała

Mury zamkowe i panorama ze wzgórza na miasto

Wdrapuję się na wzgórze. Po drodze otwiera mi się łady widoczek na Byfjorden. Siadam na chwilę pod drzewem i moje myśli krążą wokół średniowiecznych wikingów. Łapię łyk herbaty z termosu. Tym samym wracam do rzeczywistości.

W drodze na wzgórze...

... spotkać można pomieszczenia z darnią na dachu

Widok na Byfjorden

Schodki do twierdzy

Wzgórze zamkowe

Byfjorden

Wieża niestety nieczynna. Dopiero od 11.00 a ja wtedy będę już gdzie indziej… Spędzam na wzgórzu kilka miłych chwil. Wokół mnie krążą młodzi ludzie. Obok ruin stoi w kółku grupa ludzi o międzynarodowych rysach twarzy i dyskutuje o religii. Chyba próbują zrozumieć islam. Rozmawiają grzecznie, bez krzyków, fukań i głupich docinków. Z prawdziwą przyjemnością patrzę na tę grupę. Wierzę, że rozmawiają, by zrozumieć to, co dzieje się na świecie. Uśmiechają się, jeden pyta, drugi odpowiada.

Wieża zamkowa

Podpisy królów Norwegii - widać królom przystoi składać autografy na murach

Wieża na tle zamku z brązu

Przy symbolu miasta

Wreszcie schodzę w dół, ku miastu. Wzrok przyciąga strzelista wieża katedry.

Katedra w Tønsberg

Po drodze mijam pomnik księżniczki Kristiny (1234-1262). Była to córka Haakona IV i jego żony Margete Skuledotter. W ramach sojuszu zaręczono ją z Filipem Kastylijskim. Młoda narzeczona opuściła Tønsberg w 1257 r. i popłynęła do Hiszpanii. Cztery lata później, w wieku 28 lat zmarła i została pochowana w kościele należącym do opactwa Cavarrubias w Hiszpanii.

Książniczka Kristina

Zaraz obok, po prawej stronie mijam pomnik Pielgrzyma. Ludzie udawali się z pielgrzymką do kościoła św. Michała, którego zarys jest na wzgórzu.

Pomnik Pielgrzyma

Schodzę w dół do katedry. Niestety, jak większość kościołów w Norwegii, jest ona zamknięta. Odbijam się od drzwi świątyni.

Jeden z drewnianych domów w mieście

Model z brązu dawnej katedry 

Katedra w Tønsberg - widok od strony prezbiterium

Katedra w Tønsberg - widok od frontu

Drzwi do świątyni

W niedalekiej odległości natykam się na pomnik Svena Foyna. Tabliczka przy pomniku głosi, że przybrzeżne polowania na foki mają długą tradycję i zawsze były ważne dla populacji zamieszkującej Norwegię. Foki zostały wkrótce wypędzone z pobliskich łowisk daleko na północ do morza. W ślad za nimi podążyli łowcy.  W 1847 r. Sven Foyn przypłynął statkiem polarnym „Haabet (Hope)” przez lodowiec na wschodnim wybrzeżu Grenlandii, chwytając liczne sztuki. Wkrótce 11 statków, polujących na foki, wyszło z Tønsberg ku północy, na Ocean Arktyczny. Około 700 mężczyzn brało udział w polowaniu. W latach 60. XIX w. Sven Foyn uprzemysłowił wielorybnictwo, udoskonalając prymitywne narzędzia połowu, wykorzystując współczesne wynalazki techniczne jak parowiec czy wybuchowy harpun. Tym samym wprowadził coś nowego w historii wielorybnictwa. Największe wieloryby, do tej pory nieosiągalne, teraz były w zasięgu, co dało początek nowej gałęzi przemysłu.

Z tego, co wiem, Norwegowie wytłukli sporą populację wielorybów, co nie stanowi w ich historii chlubnego zapisu.

Pomnik Svena Foyna

Jakoś tak smutno się zrobiło. Zerkam na zegarek. Mam kilka minut by podejść na nadbrzeże.

Fontanna miejska

Scenka rodzajowa, jedna z wielu, jakie zaobserwowałam w Norwegii

Pierwsze co widzę, to statek DS. Kysten.

Zbudowano go w 1909 r. przez warsztat mechaniczny w Trondheim. Mógł przewozić ładunki i do 150 pasażerów w trzech klasach. Był to nowoczesny statek, z najlepszymi urządzeniami, wyposażony w elektryczne oświetlenie, zasilane z agregatu. W 1951 r. został przebudowany i opalany olejem. W 1964 r. statek został sprzedany i był wykorzystywany jako statek czarterowy do szkolenia marynarzy dla marynarki handlowej. Nazywał się wtedy Askaas. W 1970 r. został zakupiony w związku z nadchodzącą 1100 rocznicą miasta Tønsberg i otrzymał nazwę Kysten 1. Teraz trwają starania, by przywrócić ten statek znów do świetności.

D.S. Kysten

Marynistyczne akcenty na jednym z budynków nadbrzeża

Stoję i patrzę chwilę na to cudo techniki. Jak bardzo świat poszedł do przodu…

Łapię się na tym, że już czas najwyższy, bym przemieściła się w stronę przystanku autobusowego, skąd będę jechać dalej.

Pachnie mi to Vigelandem, ale głowy nie dam sobie uciąć...

Po drodze wpadam na rynek miasta, ale znów nie wzbudza on mojego zachwytu. Co, jak co, ale rynki w polskich miastach, biją na głowę te norweskie. Przemierzam uliczki i pędzę na dworzec autobusowy.

Rynek w Tønsberg

Norweskie stroje ludowe w jednym ze sklepów

Altana w środku miasta

Pouczona przez Grażynę, w co i gdzie mam wsiadać, melduję się w autobusie numer 2, punktualnie o 11.00. Po drodze łapczywie zbieram obrazki do mojej głowy. Jestem chyba jedyną osobą w autobusie miejskim, która robi przez szybę zdjęcia. Tym sposobem docieram na wyspę Tjøme.

W drodze na koniec świata

Życie nad wodą...

Witamy ponownie! To będę czytać wracając z końca świata, tymczasem...

... witamy w Tjøme!

H.L. Bache - bojownik o most wojskowy?

Kościół w Tjøme

Tjøme

Na przystanku Sundene mam wysiąść i zaczekać na drugi autobus. Problem w tym, że wyświetlacz w autobusie nie działa, a kierowca zapomina powiedzieć mi, że to już. Całe szczęście, że w ostatniej chwili wyskakuję z autobusu. I zauważam, że ten był spóźniony, więc z pewnością kolejny mój autobus już sobie odjechał. Drepczę w te i we wte, myśląc, że następny transport jest za godzinę. W moim przypadku godzina to dużo. A na piechotę się przecież nie da! Ku mojemu zaskoczeniu nadjeżdża autobus. I to mój! Wsiadam więc, w 22, który zawiezie mnie do celu. Jak miło! Wysiadam na ostatnim przystanku.

Jestem w Verdens Ende.

Verdens Ende - na skraju oceanu

To punkt na mapie, najbardziej wysunięty na południe w norweskiej gminie Tjøme. Nazwa oznacza dokładnie koniec świata. W snach nawet nie przypuszczałam, że znajdę się na końcu świata! Przez głowę przemyka mi stado przyjemnych myśli. Nie mogę przestać się uśmiechać.

Tam nie da się zabłądzić ;)

Przez chwilę patrzę na stadninę koni. Poza tym ośrodkiem nie ma tu nic większego. Przepiękne zwierzęta właśnie są ujeżdżane.

Stadnina koni na końcu świata

Stadnina koni

A potem idę asfaltową drogą, gdzie według Norwegów już dalej nic nie ma… Ależ przecież jest!

Iść na koniec świata...

Widok na cieśninę Skagerrak

Z tego miejsca rozciąga się panorama na cieśninę Skagerrak z malowniczymi skałkami wystającymi z wody.

Verdens Ende na początku nosiło nazwę Helgerødtangen, zaś obecną nazwę nadali letnicy, przybywający na wyspę, na początku XX w.

Jestem oczarowana. Widok mnie powala całkowicie. Mieszają się we mnie dwa odczucia: spokoju i ukojenia oraz obezwładniającej radości i poczucia mocy. Wieje lekki wiatr. Jest środek roboczego tygodnia, więc ludzi nie jest zbyt wiele.

Skały końca świata...

... z widokiem na cieśninę Skagerrak

Zatoka w Verdens Ende

Niewątpliwie symbolem Verdens Ende jest replika latarni morskiej, wzniesionej tu w 1932 r. Mały, kamienny domek z żurawiem, zakończonym koszem z żelaza, w którym rozpalany był ogień z wrzucanych tam węgli, wskazywał drogę kutrom i łodziom.

Replika latarni morskiej z początku XX w.

Duśka na końcu świata ;)

Przy dawnej latarni morskiej

Widok na zatokę z okienka latarni

Latarnia morska - widok ze skałek

Koniec świata...

Wyspa Tjøme to była głównie wyspa rybaków i marynarzy. To, co dla nas jest malownicze, wciąż stanowi zagrożenie dla statków i kutrów. W pobliżu wyspy spoczywa na dnie wiele zatopionych łodzi. Skala dramatów ludzkich, kiedy ginęli mężowie i ojcowie, była wielka. Stąd też pomnik „Żona marynarza”, który upamiętnia kobiety, które wyczekiwały swych bliskich, wypływających w morze i nie rzadko niewracających. Mimowolnie skojarzam sceny z filmu „Gniew Oceanu”. Nasila się to, kiedy widzę przepływające łodzie. Siadam na ławce i wpatruję się w horyzont. Co czuły te kobiety?

Pomnik "Żona marynarza"

Przy pomniku łączę się myślami z kobietami wyczekującymi swych bliskich

Cywilizacja na końcu świata ;)

Duśka na końcu świata

Skały Verdens Ende

Pomost z basenem dla niepełnosprawnych

Skały Verdens Ende

Replika latarni morskiej oraz budynek restauracyjny widziane ze skał

Ciepła herbata z termosu i kanapki owiane morską bryzą, przepędzają smutne myśli o marynarzach. Jest tak błogo…

Patrzę na skały, które ukształtował lodowiec ponad 10 tysięcy lat temu. Dziś wchodzą one w skład parku narodowego Færder Nasjonalpark. Wstaję i idę, by przejść się po nich. Z bliska widać, jak fantastyczne przybrały kształty i kolory. Czuję bijący od nich spokój. Tak cierpliwie przyjmują na siebie wodę, którą rozbija ocean. Zdecydowanie miejsce to na zawsze zostanie w mej pamięci.

Pomost między skałami

Skały Verdens Ende

Skały Verdens Ende

Odpoczynek na skałach

Skały mienią się różnymi kolorami

Między skałami tworzą się mini zatoczki

Skały Verdens Ende nadal są niebezpieczne dla łodzi

Gdzieś tam, het, het za horyzontem jest też i Polska

Skały Verdens Ende

Wyrzeźbione przez lodowiec i wodę skały

Większe jednostki pływające pilotowane są nadal przez mniejsze, które nawigują te duże między skałami

Odpoczynek na skałach

Odpoczynek na skałach

Koniec świata

Skały z końca świata a na horyzoncie większy statek

Verdens Ende

Verdens Ende - część jachtowa

Siedziałabym jeszcze długo, gdyby nie fakt, że byłam umówiona na konkretny autobus z powrotem do Tønsberg. Wzrokiem odprowadziłam Verdens Ende. Już wiedziałam, że od tego dnia, mogę w życiu wszystko. Skoro udało mi się dotrzeć samej na koniec świata, to wszędzie dam radę! I tego będę się trzymać.

Mogę wszystko! :)

Marina na Verdens Ende

Pomosty i miejsca dla jachtów

A jeśli przyszło się z psem, można go tu wykąpać :)

Droga na skróty do stadniny koni i przystanku - widok od strony morza

Droga na skróty do skał Verdens Ende - widok od strony stadniny i przystanku

W autobusie są tylko trzy osoby, wliczając w to mnie. Wracam tę samą trasą, wiem, że mam się przesiąść znów na przystanku Sundene. Bo tu autobusy rozdzielają się. Jeden jedzie do Verdens Ende, drugi do Hvasser, na sąsiedniej wyspie.

Mapa gminy Tjøme

Mapa w zbliżeniu: lewy cypel to Verdens Ende, prawy cypel to Hvasser

Dojeżdżamy do jakiegoś przystanku i kierowca każe opuścić pojazd. Co takiego? Nie ma mowy, ja muszę do Sundene! Młoda dziewczyna tłumaczy mi, że na tym samym przystanku zatrzyma się autobus, który już stąd dowiezie nas do Tønsberg. Okazuje się, że ten autobus zjeżdża już do domu, a dzięki przesiadce, nie będziemy objeżdżać wyspy, tylko pojedziemy już prosto. Chwilowy spokój z końca świata ulotnił się. Wraca, kiedy rozmawiam z dziewczyną, moim aniołem w podróży. Na całe szczęście podjeżdża autobus, w którym dojeżdżam o czasie do dworca autobusowego w Tønsberg.

Zabudowa Tjøme

Domki na wyspie

Przykład większego drewnianego domu

Przykład malutkiego drewnianego domku, który z chęcią przeniosłabym na swoją nieistniejącą działkę ;)

Zabudowa szeregowa Tjøme

Podróż do Tønsberg

Tu zdecydowanie życie splecione jest z wodą...

... albo na wodzie

Kościół z cmentarzem na wyspie Tjøme

I znów w Tønsberg

Tam spotykam się ponownie z Grażką.

Tym razem idziemy razem na nadbrzeże miasta. Mamy cudowne nastroje, które wkrótce zaczynają przybierać formę głupawki.

Przy brzegu zacumowano łodzie wikingów. Typowe, charakterystycznie wydłużone, zwieńczone na końcach ślimaczkami misternie rzeźbionymi.

W mieście

Na nadbrzeżu

Łodzie wikingów

Nadbrzeże Tønsberg

Sesja foto obowiązkowa :)

Łodzie wikingów

Ja to bym się bała, że z tej łodzi bym wypadła

Głupawka nadchodzi! :)

Zwieńczenie łodzi wikingów

Uiszczamy kilka koron i bezceremonialnie wchodzimy na pokład, czyli mówiąc krótko, dokonujemy abordażu. A na pokładzie… a hoj kapitanie! Bawimy się na całego. Najpierw penetrujemy wnętrze statku „Saga Osenberg” a potem tego mniejszego „Kristina av Tønsberg”.

Na pokładzie "Sagi Osenberg"

Na pokładzie "Sagi Osenberg"

Na pokładzie "Sagi Osenberg"

Misterne wykończenie "ślimaczka"

Ten drugi statek, został zbudowany na część księżniczki Kristiny, wcześniej wspomnianej, która w 1257 r. podróżowała do Hiszpanii na dużym statku „Snekkje”. Celem jej podróży było małżeństwo z jednym z braci króla Alfonsa X. Statek został zbudowany z dębu, sosny i świerku. Statek ten datowany był na 1260 r.

„Kristina av Tønsberg”

"Ślimaczek" wykończony w innym stylu

Na pokładzie łodzi „Kristina av Tønsberg”

Wikingowie kojarzą się z Norwegią. Zazwyczaj utożsamiani są z rozbójnikami, którzy palili, gwałcili i niszczyli wszystko po drodze. Jednakże byli to waleczni żeglarze, którzy rozwijali handel ( m.in. przywozili jedwab i przyprawy) i kolonizowali nowe tereny. Norwescy wikingowie w większości pochodzili z południowych i zachodnich obszarów kraju. Na potrzeby licznych wypraw, budowali szybkie i łatwe w manewrowaniu łodzie, wśród których, największy strach wzbudzały bojowe łodzie, liczące do 60 wioseł. Ci żeglarze świetnie odnajdywali się na morzu, do nawigacji służył im kompas słoneczny. W walce często stosowali zwartą formację, zwaną murem tarcz. Ich oręż składał się z mieczy, włóczni, toporów i okrągłych, drewnianych tarcz. Używali też hełmów, które chroniły także nos. Przyjęło się, że wikingowie na hełmach mają rogi, choć nie jest to do końca zgodne z prawdą.

Budowa i wymiary łodzi wikingów

Wiking przy budowanej łodzi

Tuż obok łodzi, na wolnym powietrzu jest warsztat, gdzie współcześni wikingowie robią łodzie. Idziemy tam z Grażką.

Gdzie wikingowie bawią się drewnem, tam wióry lecą...:)

Potem chwilę spacerujemy po placyku, gdzie ustawiono dwie rzeźby z brązu.

Jedna z nich to figura wściekłego klauna, wystawiona z okazji jubileuszu 1125 rocznicy powstania miasta.

Figura wściekłego klauna

Druga to postać Jana Teigena, norweskiego śpiewaka, autora tekstów i artysty, który urodził się 27.09.1949r w Tønsberg.

Pomnik Jana Teigena

Tym samym dzień prawdziwego szaleństwa dobiega nam do końca. Jeszcze tylko robimy zakupy i pędzimy do autobusu, który dowiezie nas do domu. W głowie tysiące myśli o skałach z końca świata. O dzielnych wikingach. I o tym, że jutro w planie Oslo. Ciekawe jak będzie…

C.d.n. …