Pszczyna - Majówka 2017 r. cz. II

Chrząszcz brzmi w trzcinie a żubr w Pszczynie, 
czyli ciąg dalszy wędrówki

śladami pszczyńskich książąt

Nadszedł ten moment, żeby wyjść z zamku książąt von Pless i zanurzyć się w zielone parkowe alejki. Ale zanim to zrobiłam, najpierw zajrzałam do książęcych stajni.

Były one przeznaczone dla koni, używanych w czasie licznych polowań, ale także tych zaprzęganych do powozów, którymi wyruszano na konne wycieczki i długie podróże. Pierwsze wzmianki o budynkach przeznaczonych dla koni i ich oprzyrządowania pochodzą z 1629 r. W 1664 r. zakończono spisywanie inwentarza renesansowego zamku w Pszczynie wraz z jego otoczeniem, w którym swe miejsce znalazły również siodlarnia oraz ujeżdżalnia. Ale gdzie były one usytuowane, tego dokładnie nie wiadomo.

Stajnie książęce widziane od strony parku

W 1737 r. na zamku wybuchł pożar, który dotknął także stajni, w której zniszczeniu uległa znaczna część oporządzenia jeździeckiego jak siodła, strzemiona czy uprzęże. Wzniesiono więc, nowe pomieszczenia. Po środku stajen znajdował się pawilon, na parterze którego trzymano konie, a na dwóch piętrach mieściły się mieszkania służby dworskiej. Otoczenie zamku ulegało przemianom za czasów panowania w nim księcia Fryderyka Erdmanna Anhalt Köthen. Wówczas i stajnie przebudowano i dano nowy dach. Dawne stajnie Promnitzów zostały zburzone w 1779 r. a na ich miejsce postawiono dwupiętrowy dom z tzw. oficyną zamkową, w której mieściła się pralnia, mieszkania dla urzędników i urząd leśnictwa. Stajnie przetrwały do lat 60. XIX w. Obecne, pochodzą z II poł. XIX w., kiedy dobrami pszczyńskimi władali książęta z rodziny Hochbergów. 

Książęce stajnie

Między 1864 r. a 1867 r. wybudowano powozownię oraz stajnię wraz z siodlarnią (projektant: architekt Olivier Pavelt). Po dwóch latach, w 1869 r. rozpoczęto budowę ujeżdżalni. Świat na początku XX w. bardzo przyśpieszył. Dlatego powstały murowane garaże dla samochodów, wzniesione w latach 1904-1910. Przeznaczone były one dla dziewięciu książęcych samochodów oraz magazyn gospodarczy z kilkoma piwnicami.

Budynek na wprost to wozownia, budynki po prawej to dawne garaże

Po II wojnie światowej w budynkach mieściły się różne instytucje. Od zachodu do stajni przylegała ujeżdżalnia. Niestety pod koniec lat 60. XX w. przebudowano ją na sportową halę, przez co straciła swój historyczny wygląd. Natomiast w stanie niezmienionym zachowała się neogotycka powozownia, dobudowana do stajni od północy. Stajnie mają trójnawowe wnętrze, nakryte sklepieniem krzyżowo-żebrowym, wspartym na żeliwnych kolumnach. Sklepienie ozdobiono polichromiami z motywem florystycznym i geometrycznym.

Zdjęcie fotografii przedstawiającej boksy w pszczyńskiej stajni, ok. 1914 r.

Boksy stajenne, stan obecny, czyli 2017 r.

Wnętrze stajni

Stajenne boksy

Sklepienie stajni

Powóz lando, otwarty, z kozłem dla 4 osób, przełom XIX i XX w.

Kareta Clarence - pojazd konny, czterokołowy z zamkniętą budą, dla 4 osób z kozłem, pocz. XX w.

Motocykl D-Red R 0/4, wyprodukowany w latach 1924-27, pierwotnie był własnością zarządu Lasów Księcia Pszczyńskiego, użytkowany przez pszczyńskich pracowników służby leśnej.

Kanisterek na benzynkę ;)

W dawnej ujeżdżalni dopadł mnie duch króla Jana III Sobieskiego. No tak, przyjechałam do Pszczyny spod Wilanowa, a król podążył za mną, bowiem tu przygotowano pewną wystawę. Przedstawia ona zachowane w zbiorach wilanowskich fragmenty dekoracji trzech paradnych karet Jana III Sobieskiego i jego żony Marii Kazimiery, czyli Marysieńki. Zrekonstruowano stelaże w formie pudeł XVII w. pojazdów i umieszczono ocalałe części w ich pierwotnym położeniu. W epoce baroku, tętniącej od hucznych przyjęć, przepychu i bogactwa, pokazywanie się w licznych orszakach, reprezentacyjnych przejazdach, w koronacjach itp. , stwarzało możliwość pokazania się monarchy i jego dworu. Było też niezapomnianym przeżyciem dla ludzi stanu ubogiego.

Portret zbiorowy rodziny króla Jana III Sobieskiego, Henri Gascar, 1691 r., reprodukcja Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu.

Marysieńka i Sobieski :)

Kareta królowej Marii Kazimiery, Francja ok. 1692 r. Zachowały się jedynie 22 części dekoracji. Brak oryginalnej konstrukcji pudła, wyposażenia wnętrza, szyb okiennych, podwozia, kół. Ocalał jeden kawałek rzeźbionego, złoconego gzymsu, kawałek narożnika, ornament i malowidła tylnej ściany. 

Kareta "Triumfalna" Jana III, Polska, ok.1692 r. Wykonana była z orzecha. Zachowały się 24 części tej karety. Nie zachowało się to samo, co w karecie Marysieńki.

Takie sobie saneczki na zimowe kuligi :)

Kącik fotografa - nieodłączny element w podróżach

Kufry i walizy podróżne, a wśród nich toaleta podróżna, poł. XIX w.

Kareta króla Jana III Sobieskiego, Polska, ok. 1692 r. Środkowa scena nawiązuje do dynastycznych planów Jana III, wskazujących swych synów, jako dziedziców tronu polskiego. Jowisz w postaci orła siedzi między Minerwą, a dwoma młodzieńcami w rzymskich zbrojach. Maria Kazimiera jako Minerwa wręcza temu w czerwonym płaszczu (czyli następcy tronu) tarczę Sobieskich. Dwaj młodzieńcy to oczywiście królewicze Konstanty i Aleksander Sobiescy.

Wnętrze dawnej powozowni

Wszystko fajnie, ale przecież w Pszczynie chciałam przede wszystkim myśleć o książętach von Pless. Skoro były konie i myśliwskie zdobycze, musiały być i polowania. 

Księga polowań pszczyńskich z lat 1857-1892 zawiera informacje o czasie, miejscach polowania, rodzajach i ilościach ustrzelonej zwierzyny

Księga polowań pszczyńskich z lat 1857-1901 z rysunkami Ferdinanda Harracha

Fotografia górna: Cesarz niemiecki Wilhelm II (1859-1941) w uniformie myśliwskim. Fotografia dolna: Wilhelm II na polowaniu w Pszczynie w 1905 r.

Fotografia przedstawiająca księżną Daisy z matką w powozie, Książ, ok. 1902 r.

Wystawa myśliwska w dawnych stajniach książęcych

Zestaw myśliwski złożony z pochwy, tasaka, trzech widelców, nożyka i szpikulca, Niemcy, 2 ćw. XVIII w.

Fotografia przedstawiająca zameczek myśliwski Promnice, widok od strony północno-zachodniej. Architekt: Oliver Pavelt, 1861 r. Zameczek istnieje do dziś, mieści się w nim hotel.

I tu oczywiście wracamy do sprawy pojawienia się żubrów w pszczyńskich dobrach. Pierwsze okazy przyjechały jesienią 1865 r. z Puszczy Białowieskiej. Książę Hans Heinrich XI, w zamian za jednego byka i trzy krowy, podarował carowi Rosji Aleksandrowi II, stado jeleni. Kiedy stado żubrów się pomnożyło, zaczęto masowo na nie polować. Ot, taka rozrywka bogatych ludzi. Kilka tych pięknych, dostojnych zwierząt upolował sam cesarz niemiecki Wilhelm II. Do 1891 r. zwierzęta przebywały w zagrodzie „Oberforsten”, później wypuszczono je do lasów w okolicach Jankowic, gdzie mogły żyć na wolności. Pod koniec lat 20. XX w. było to jedyne w Polsce stado, które żyło w naturalnych warunkach. Książęta pszczyńscy opiekowali się żubrami do 1936 r. Po wybuchu II wojny światowej, ich hodowlą zajęli się Niemcy. Dziś można spotkać te zwierzęta w Pokazowej Zagrodzie Żubrów.

Kierunek na dawny Zwierzyniec Książęcy, gdzie obecnie królują żubry

Jadąc drogą też można napotkać kierunkowskaz do tych dostojnych zwierząt

Jest ona zlokalizowana w zamkowym parku, dawnym Zwierzyńcu.

Cały park w Pszczynie obstawiony jest mapkami, tam bardzo trudno się zgubić, no chyba, że celowo ;)

Brama wjazdowa do Zagrody Pokazowej Żubrów, ta od strony szosy. By dostać się do samej zagrody, należy przejść spacerkiem przez parkową alejkę

Właściwa brama na teren zagrody

Zagroda Pokazowa Żubrów. W części środkowej (tu z prawej strony) ośrodek edukacyjno - turystyczny.

Tu, pośród starych dębów, buków i grabów znalazły swoją ostoję. A odwiedzający mogą je podglądać z punktu widokowego, który dał i mi schronienie, jako, że właśnie wtedy niebo postanowiło sobie popłakać. Atrakcją samą w sobie jest też pora karmienia żubrów, niestety mnie ona ominęła.

Żubr - król puszczy. Samce mają masę 800-900 kg, wysokość w kłębie 170-200 cm; masa samic wynosi 500-600 kg i więcej, a wysokość w kłębie 160-190 cm

Żubry żyją w stadach: samice z młodymi, prowadzone przez najstarszą krowę, samce zaś tworzą odrębne stada lub żyją samotnie

Pożywieniem żubrów są zioła, trawy, liście i bardzo lubiane żołędzie. Zwierzęta te nie mają naturalnych wrogów. Są wpisane na listę gatunków zagrożonych.

Ciąża u żubra trwa 9 miesięcy, matka opiekuje się dzieckiem do 2 roku życia. Młode ważą po urodzeniu od 15 do 35 kg. Dojrzałość płciową osiągają po upływie 2-3 lat (samce) i 3-4 (samice)

O, pada.... Jeść nie dali...

W czasie mojej wizyty trwała wylinka zwierząt, więc ich futra nie prezentowały się najlepiej

Niech pada, tak będę stał...

No dobra, deszcz przesadził...

Pomost widokowy przy stanowisku żubrów, nawet pawie się tam schowały

Za to można też pooglądać sobie inne zwierzątka, jak sarny, daniele, jelenie, kózki, gęsi, pawie, ozdobny pierzasty drób no i oczywiście jest też mój ukochany osiołek a także lis, który akurat podczas mojej wizyty miał chyba do załatwienia coś w podziemnych norkach, bo w czasie deszczu nie miał zamiaru wystawić pyszczka.

Podobno, jak paw rozkłada ogon poza czasem godowym, jest wystraszony albo zły... I tak wygląda pięknie :)

Moje ukochane zwierzątko - jak zawsze smutaśny osiołek

W zagrodzie spotkać można również sarny, które stacjonują obok osiołka i kózek

Nie, to nie czas Arki Noego ;) To przypadek, że dwa ptaszki przysiadły nad dwoma z rodziny jeleniowatych :)

Gęsi łąbędzionose - stanowią formę przejściową między gęsią a łabędziem. Gniazdują w pobliżu rzek, wydają donośny, trąbiący dźwięk, który miałam przyjemność usłyszeć.

Stanowisko jeleni. Jelenie mają świetny węch, słuch i wzrok. Śpią tylko 60-100 minut na dobę. Nieźle, co? Żyją do 20 lat.

Jelenie i daniele. Widać jeszcze meszek na porożach.

Jeleniowate mają takie śliczne oczy...

Na terenie tym żyją też muflony

Bardzo ciekawska sarenka chodziła, mimo deszczu, po terenie dla żubrów

Bażant złocisty

Gołąb - Kapucyn Staroholenderski

Bażant królewski

Bażant diamentowy

Po środku zagrody stoi budynek edukacyjno-turystyczny, gdzie mieści się stała ekspozycja poświęcona hodowli żubra a także wystawy tematyczne poświęcone faunie i florze nie tylko ziemi pszczyńskiej. Przez chwilę nawet zatęskniłam za Tatrami J.

Wewnątrz budynku edukacyjno-turystycznego

Flora i fauna naszych rodzimych ziem

Fauna gór :)

Zatęskniłam za Tatrami :)

Bliskie spotkanie z misiem - na szczęście miś nie był zbyt ruchliwy ;)

Wnętrze izby edukacyjnej

Wnętrze izby edukacyjnej

Także i tu można zobaczyć stadko żubrów

W tej samej izbie są też jeleniowate i dzikie :)

I jeszcze raz król puszczy

Wychodząc z Zagrody Pokazowej Żubra, zanurzyłam się w zielone alejki parku, utrzymanego w stylu angielskim.

Uchwycony kowalik zwyczajny :) Ptaszek jest w Polsce objęty ścisłą ochroną. Jako jedyny ptak potrafi chodzić po drzewie z głową w dół

Pszczyński zamek stoi na skraju parku krajobrazowego, założonego jeszcze w XVI w. Dzisiejsza jego forma pochodzi z II połowy XIX w. Park podzielony jest na trzy części. W dawnym Zwierzyńcu, zwanym Dziką Promenadą znajduje się dziś zagroda żubrów oraz pole golfowe. To najmniej uczęszczany fragment parku.

Sercem blisko 160-hektarowego zielonego terenu jest Park Zamkowy. Na jego rogu znajduje się Kapliczka „Bądź Wola Twoja”. Stoi ona na rozwidleniu dróg handlowych z Pszczyny na zachód i południe. Została postawiona w 1816 r. w miejscu zburzonej kapliczki z I poł. XV w. Kapliczkę ozdabiają obrazy o treści religijnej. To tutaj, 19 czerwca 1574 r., kasztelan wojnicki Jan Tęczyński, dopędził uciekającego z Krakowa do Francji, króla Henryka Walezego i bezskutecznie namawiał go do powrotu na polski tron.

Kapliczka "Bądź Wola Twoja" na rozstaju dróg

Dzikie zakątki parku zamkowego

Pnie porastają bluszcze

W parku zamkowym są kierunkowskazy, więc każdy wie jak ma pójść, żeby się nie zgubić

Na Park Zamkowy składają się alejki, łukowe mostki, stawy i wysepki w rozlewiskach Pszczynki, tworząc romantyczne zakątki.

Malownicze wyspy w rozlewiskach Pszczynki

Jedna z parkowych alejek

Drzewo z dziuplą, w której spokojnie zmieściłby się dorosły człowiek, a nawet dwa osobniki :)

Romantyczne mostki w zamkowym parku

Zwieszające się wierzby płaczące tworzą ramy dla kadru

Grupa malowniczych drzew

No i rozpadało się na dobre... Ale park przez to nie stracił na uroku

Mostki w parku zamkowym

Wysepki pomiędzy rzeczką Pszczynką

Z jednego brzegu na drugi...

Fioletowe krzaki na jednej z wysepek

Widok na pszczyński zamek spod Lodowni

Pszczyński zamek - widok od strony zamkowych tarasów. Obok niego, z lewej strony, widoczna Wodna Wieża, będąca restauracją

Pomiędzy nimi kryje się mała architektura jak na przykład dawny, owalny pawilon herbaciany, który jest pozostałością zainteresowań Hochbergów kulturą Orientu. Pawilon wybudowany został w trzeciej ćwierci XIX w. Łączy w sobie cechy romantycznej świątyni dumania z „chinoiserie”, czyli pawilonem, gdzie przy specjalnym ceremoniale picia herbaty, nawiązywano połączenie z otaczającą przyrodą.

Herbaciarnia w parku

Na wyspie obok herbaciarni pozostał niski stół z piaskowca, nakryty ośmiobocznym blatem, przy którym pijano herbatę.

Kamienny stolik, przy którym pito herbatę, jeden z kilku, jakie były dawniej w parku

I jeszcze jedno spojrzenie na zamek z okolicy pawilonu herbacianego

Kolejnym przykładem jest Lodownia, powstała w końcu XIX w. na rzucie ośmioboku, w stylu neoromańskim. Pierwotnie była to wieża widokowa, na szczycie której znajdował się taras dla orkiestry pałacowej, na który prowadziły zewnętrze, metalowe, spiralne schody. We wnętrzu przechowywano przez cały rok lód, wycinany ze stawów.

Dawna Lodownia

Zamek widziany spod Lodowni

W niedalekiej odległości kryje się jedna z dwóch nekropolii książęcych. To Cmentarz Anhaltów. Powstał ok. 1820 r., prawdopodobnie według projektu księcia Henryka Anhalta w celu uporządkowania zlokalizowanych na terenie parku, zgodnie z romantycznym duchem, grobów jego rodziców i rodzeństwa. Teraz spoczywają razem pod pięcioma jednakowymi płytami w ceglanych kryptach grobowych.

Cmentarz Anhaltów

Płyta nagrobna księcia Ludwika Anhalta (16.07.1783 r. - 05.11.1841 r.)

Płyta nagrobna księcia Fryderyka Erdmanna (26.10.1731 r. - 12.12.1797 r.)

Na jednym z grobowców stoi odlany ze stali krzyż o liliowych zakończeniach ramion. To wyobrażenie symbolizujące zmartwychwstanie po śmierci węża miedzianego, tego samego, który ukazał się Mojżeszowi jako zwiastun męki i zmartwychwstania Chrystusa. Spoczywa pod tym krzyżem książę Ludwik Anhalt, panujący w Pszczynie w latach 1830-1841.

Grób Ludwika Anhalta

Czas w Pszczynie zaczynał się kurczyć, choć romantyczne alejki kusiły, by jeszcze pospacerować po nich.

Kwitnące rododendrony są ozdobą parku zamkowego

Sztuka kamuflażu opanowana do perfekcji. A niech mnie, nie wiem co to za ptak. Wygląda na słowika rdzawego, ale może to kwiczoł?

Samiczka kosa

Różowe rododendrony

Kwiaty z bliska

I znów okno na pszczyński zamek

Ślicznie kwitnący migdałowiec

Samczyk kosa

Zebrałam się w sobie i pomaszerowałam do ostatniej części parku. A jest nią Park Dworcowy. Ale o tym, co tam zobaczyłam, opowiem w ostatniej części, która będzie zawierać jeszcze jedną małą niespodziankę, którą można zobaczyć w Pszczynie. Zatem do zobaczenia niebawem!

C.d.n. …