Pszczyna - Majówka 2017 r. cz. III

Pszczyna – perła księżnej Daisy,

czyli co jeszcze można odkryć

w tym śląskim mieście

Pszczyna. Nazwa trudna do wymówienia dla obcokrajowca. Ale skoro piękna Angielka, Maria Teresa Cornwallis-West, zwana pieszczotliwie Daisy, poradziła sobie z wymową, to każdy da radę. Co wobec tego przyciąga do tego miejsca oprócz zamku Hochbergów von Pless? Spróbuję odpowiedzieć na to pytanie, zanurzając się po raz trzeci w to urocze śląskie miasto. Zatem zapraszam na ostatnią część mojej majówki.

Przyznać się muszę, że zwiedzanie Pszczyny było w moim wędrowaniu dość chaotyczne i nie do końca w takiej kolejności, jak przedstawiłam je w swoich opisach, ale to na potrzeby tej opowieści. Wszystkie miejsca opisane w trzech częściach, zwiedziłam jednakże i z wielką przyjemnością.

Tym razem kierunek na skansen...

Poprzednią część skończyliśmy w parku zamkowym. Pora przenieść się do parku dworskiego.

Oprócz pięknych okazów dendrologicznych jak dęby, kasztanowce, wiązy, graby, buki czy klony, największą, żeby nie powiedzieć wręcz główną, atrakcją parku jest skansen „Zagroda Wsi Pszczyńskiej”.

Dwa śliczne gołąbki w parku dworskim

Kaczki nad rzeczką Pszczynką. Wśród zwykłych kaczek krzyżówek były też dwie czarne kaczusie i trzymały się razem :)

Już nie ma wątpliwości, gdzie jestem :)

Powstał on w połowie lat 70. XX w. staraniem Towarzystwa Miłośników Ziemi Pszczyńskiej. Skansen wpisany został na listę najcenniejszych i najciekawszych przykładów drewnianej architektury sakralnej i świeckiej Górnego Śląska. Zagroda wpisana jest do rejestru Szlaku Architektury Drewnianej.

Brama wejściowa a za nią budynek z kasą, informacją i sklepikiem z pamiątkami

Mapka skansenu

Śląsko baba... no chopy, mocie przekichane ;) Tak to jest, jak się zbyt długo w karczmie zabawi...

Na blisko 2 ha terenu, zgromadzono kilkanaście obiektów z ziemi pszczyńskiej z XVIII i XIX w. A w środku nich autentyczne sprzęty, m.in. rolnicze i rzemieślnicze narzędzia codziennego użytku, bryczki, sztuka ludowa, młyńskie koło itp. Wyjątkowość skansenu to jego zabytkowe chaty, z których większość jest zbudowana z oryginalnych materiałów. Dlatego jest gratką dla kulturoznawców, historyków, etnografów i takich, jak ja, zwykłych turystów.

Całkiem ładne drzwi do młyna

Budynek wejściowy do skansenu z zrekonstruowanym kołem młyńskim

Na terenie skansenu. W tle widoczna Masztalnia z Wisły Wielkiej, 1799 r. (z lewej) oraz Stodółka z Kobielic, 1811r. (z prawej)

Na terenie skansenu: od lewej: pasieka, Spichlerz dworski z Czechowic-Dziedzic i Altana z pomostem

Młyn wodny z Bojszów, XIX w.

Izba młynarza i jego rodziny

Izba młynarza i jego rodziny

Wystawa magli i sprzętów do prania

Pralki "prawie" automatyczne :)

Magiel Singera

Budynek informacji turystycznej

Na terenie skansenu. Z lewej Spichlerz dworski z Czechowic-Dziedzic, w głębi Wozownia z Warszowic

Zagroda Wsi Pszczyńskiej to również miejsce stałej ekspozycji pszczelarskiej „Pszczyńskie zagrody bartne”. Dzięki niej można zapoznać się z sekretnym życiem pszczół. Zostałam uprzedzona o bytności tych stworzonek na terenie skansenu i nie drażnienia ich w czasie zwiedzania. Nie zamierzałam tego czynić a i pszczoły ruchliwe nie były, gdyż tego dnia troszkę kropił deszcz, więc chyba cicho siedziały w ulach.

Pasieka

Wystawa pszczelarska

Zgromadzone ule w różnych formach i technikach wykonania

Ule plecione ze słomy i oblepione gliną, tzw. "koszki"

Pasieka

Skansen to także miejsce wielu imprez folklorystycznych, jak Wielkanoc czy Boże Narodzenie, gdzie pokazywane są zwyczaje i obrzędy, które tak dawniej, jak i dziś, są kultywowane. Niestety podczas mojej wizyty, choć to była majówka, w skansenie nie działo się nic. Większość imprez zaplanowano na 1 i 3 maja. A ja byłam 2 maja.

Młyn z wiatrakiem z Zebrzydowic z 1904 r. Służył do przygotowywania pasz i kaszy

Spichlerz z Rudołtowic-Dębiny z XVIII w. Służył do magazynowania zboża. Przed wejściem tzw. "ławka" czyli podest z półką do składowania i ładowania worków

Wieniec dożynkowy

Stodółka z Kobielic z 1811 r. Należała do niezbyt zamożnego chłopa. Ciekawostką tu jest ruchoma część daszka, która umożliwiała wjazd wozem z sianem lub zbożem

Półkoliście wykończone drzwi do Masztalni z Wisły Wielkiej z 1799 r. Służyła ona do przechowywania uprzęży i jako pomieszczenie dla koni.

Stodoła z Kryr z XVIII w. to przykład stodoły bogatych gospodarzy. Wnętrze składa się z centralnego klepiska i dwóch pomieszczeń do magazynowania zboża. Nad bramą wjazdową tzw. "żorowie", czyli podnoszona część dachu, by umożliwić wjazd wozu ze zbożem czy sianem

Karawan z Pawłowic w Stodole z Kryr

Bryczki, powozy i wozy drabiniaste w Stodole z Kryr

Sztuka ludowa na terenie skansenu

Widok zza płotu na skansen

Ale był plus tego. W skansenie byłam sama, ponieważ zwiedzałam go w okolicach 17.00, kiedy większość turystów szukała miejsca na obiad. Cisza i spokój, choć nie obyło się bez dziwnego uczucia. I to dwukrotnie!

Otóż, kiedy zwiedzałam sobie spokojnie skansen i przeszłam obok zagrody zwierząt, usłyszałam odgłos kucia żelaza, który dobiegał z pobliskiej kuźni. Pomyślałam sobie – o, fajnie, kowal przy pracy.

Owce rogate

Słodki, mały, biały doopelek ;)

Kuźnia z Goczałkowic z XIX w. - jedyny tego typu obiekt w tym regionie

Zaszłam budynek i zajrzałam do środka. Przywitała mnie cisza i pozostawione bez opieki narzędzia. Ani śladu po kowalu. Dziwne uczucie, ale pomyślałam, że moja wyobraźnia była tego dnia mocno nadwyrężona, a po całym dniu miała prawo płatać mi figla. Zwaliłam to na omamy słuchowe i powędrowałam dalej.

Piec kowalski i inne dawne narzędzia kowalskie

Miech kowalski

Kuźnia z Goczałkowic

W zabytkowej chałupie mieszkalnej z Grzawy, pochodzącej z 1831 r., usłyszałam, jak jakaś kobieta śpiewa sobie jakąś piosenkę. Weszłam do środka i ponownie przywitała mnie cisza. To jakiś żarcik, ale przecież nie byłam tak zmęczona, żeby myśleć, że zaczynam wariować ;)

Chałupa z Grzawy XIX w. - obiekt dwutraktowy z sienią na przestrzał. Po jednej stronie dwie izby mieszkalne: sypialnia i izba tzw. wymowników, po drugiej stronie duża, paradna izba i komórka, służąca za spiżarnię.

Miejsce fajne, choć nieswojo się tu poczułam ;)

I pewnie nie byłoby w tym nic dziwnego, gdybym, oglądając wnętrze, nie usłyszała, jak kobieta nucąc pod nosem, przestawiała meble i zamiatała podłogę. Normalnie słyszałam szelest miotły po deskach. Tylko kobiety nie widziałam. Zaczęłam czuć się nieco dziwnie. Samej w chałupie było mi nieswojo. Za chwilę usłyszałam jak bucha na kuchni ogień, a kobieta krząta się po kuchni i hałasuje garnkami. Zajrzałam do izby kuchennej, a tam na piecu buchał ogień! No duchy normalnie. Wyszłam z chałupy, bo jakoś tak dostałam gęsiej skórki ;) Jeśli chcecie się przekonać co czułam, koniecznie odwiedźcie skansen pod koniec godzin zwiedzania lub poza sezonem. Emocje gwarantowane ;)

Sypialnia młodych gospodarzy. W rogu łóżko z zapleckiem i kołyska dla dziecka. Wszystkie przedmioty jak np. malowane skrzynie posagowe,  domowy ołtarzyk, figurki sakralne, obrazy świętych oraz sebuwoki, czyli przyrząd do zdejmowania butów, pochodzą z regionu pszczyńskiego.

Izba wymowników, czyli starych gospodarzy. W zasłużonym wieku Starka i Starzyk przechodzili na tzw. wymowne, czyli inaczej wycug. Oznaczało to odejście od prac i przekazanie gospodarstwa młodym. Zawierano umowę, którą dawała bezpieczną starość seniorom, a ci w zamian opiekowali się dziećmi. Izba niebielona ze staromodnymi sprzętami. Widoczne elementy kostiumów z obrzędu ludowego.

Izba paradna, czyli w zasadzie kuchnia i salon w jednym. To najważniejsze miejsce w chałupie. Tu zebrano sprzęty codziennego użytku m.in. dzbany, formy do wyrobu masła, praski do twarogu, skopki na mleko. Widzicie ten ogień na kuchni?? Zaraz za nią stoi malowana skrzynia wianowa, w której trzymało się wartościowe rzeczy.

Chałupa z Grzawy - widok spod dawnej bramy

Chałupa z Grzawy - widok zza płotu

Pora pójść na obiad. Najprościej na rynek, gdzie są ludzie.

Pszczyna posiada rynek, zachowany w swym średniowiecznym kształcie. To tu skupiało się życie gospodarcze i społeczne mieszkańców, tu odbywały się ważne wydarzenia i jarmarki.

Rynek w Pszczynie. Te nagie drzewa to poprzycinane platany.

Rynek pszczyński - widok spod Bramy Wybrańców

Rynek po deszczu

Jeszcze w XVIII w. Pszczyna była w większości drewniana. W 1748 r. w mieście wybuchł pożar. Zaczęło się od domu kowala Johanna Hessa i szybko ogień rozprzestrzenił się na całe miasto. Po tym zdarzeniu powstało miasto murowane. Wokół rynku powstały kamienice murowane, kryte dachówką. Dziś skrywają one na parterach restauracje, banki i sklepiki.

Rynek w Pszczynie. Od lewej: zamek, kościół ewangelicki, ratusz, wieża kościoła pw. Wszystkich Świętych, kamienice przy rynku

Gołąbki na pszczyńskim rynku

Budowlą na rynku, która przyciąga wzrok, jest neobarokowy kościół ewangelicki, który został odbudowany w latach 1905-1906 na miejscu pierwszej świątyni protestanckiej, powstałej w Pszczynie w 1746 r. Portal wejściowy z dwoma kolumnami przywodzi na myśl zamek. Niestety tym razem nie dane mi było zajrzeć do środka, bo czas nieco naglił. Ale trzeba mieć po co wrócić do Pszczyny ;)

Kościół ewangelicki z dekoracyjnym portalem wejściowym

Obok kościoła malutki "przyklejony" budynek ratusza miejskiego

Zamek, Brama Wybrańców, Kościół ewangelicki, studnia, a za nią ławeczka, na której przysiadła Daisy

Tuż obok znajduje się dwupiętrowy ratusz. To chyba pierwsze miasto w Polsce, które mogłam zwiedzić, a gdzie ratusz jest częścią całego ciągu kamienic, a nie osobną, stojącą po środku budowlą. Prawie przeszłabym, nie zauważając go. Dziś mieści się tu siedziba władz miejskich. Dawniej budowla skrywała wartownię i więzienie.

Budynek Ratusza

Podczas majówki nie miałam w planie zwiedzania kościołów, ale nie mogę przemilczeć budynku kościoła pw. Wszystkich Świętych. Choć w bocznym ołtarzu umieszczono czczony obraz Matki Boskiej Pszczyńskiej, to jednak nie weszłam do środka, jedynie obeszłam świątynię dookoła.

Kościół pw. Wszystkich Świętych od frontu nie prezentuje się okazale...

... za to od tyłu jego bryła jest dużo ciekawsza

Chrystus na krzyżu oraz scena modlitwy w Ogrójcu na tyłach kościoła

I tu znalazłam uroczy zakątek. Oprócz parku, to tu poczułam wiosnę w pełni, a uśmiech sam wypłynął na twarz. No bo jak się nie uśmiechnąć, skoro nade mną taki różowy baldachim się rozłożył…

Drzewko migdałowca

Alejka z migdałowcami - na wiosnę wygląda to bajecznie :)

Nie tylko ludzie mają domy z ogrodem ;)

Spacerując uliczkami miasta można dostrzec wiele kamienic zdobionych w fantazyjne dekoracje. Wszystko to stanowi o świetności miasta, jego mieszkańcach i ich upodobaniach. Kamienice są częścią historii Pszczyny.

Kamienica przy rynku

Kamienica przy ulicy Piastowskiej

Dekoracja na jednej z kamienic

Pszczyna = żubr :)

Mapa starówki w Pszczynie na jednej z kamienic

Piękna willa znajdująca się niedaleko dworca. Aż prosi się o jasną, nową elewację.

Najbardziej reprezentacyjną ulicą, odchodzącą od rynku jest ulica Piastowska. Dziś jest popularnym deptakiem. To właśnie przy niej odkryłam jeszcze jedną małą niespodziankę.

 Deptak Pszczyny - ulica Piastowska

A jest nią Muzeum Prasy Śląskiej im. Wojciecha Korfantego. W zasadzie to był pierwszy obiekt, który zwiedziłam, zanim pobiegłam na zamek. Opłaciło się, bo byłam jedyną odwiedzającą.

Malutki budynek Muzeum Prasy Śląskiej

Tablica wejściowa z płaskorzeźbą wizerunku Wojciecha Korfantego

Tablica pamiątkowa pierwszego numeru Tygodnika Polskiego, pierwszej polskiej gazety na Górnym Śląsku

W muzeum tym można pooglądać maszyny i urządzenia drukarskie, a także najstarsze śląskie wydawnictwa prasowe. Znalezione, wyszperane gdzieś na strychach, podarowane, odkupione. Dla mnie zawsze zastanawiające jest, że ktoś, kiedyś wymyślił takie urządzenia, części do nich, wszystko razem dopasował, by w efekcie ktoś inny przy filiżance kawy, mógł potem czytać o najnowszych wydarzeniach w mieście, kraju czy na świecie.

W muzeum, w sali, gdzie wkracza się w tajemny świat druku...

Całe stronice gotowe do odbicia

Jak to było na początku...

Gablota poświęcona W. Korfantemu

Niektóre eksponaty są nie tylko "stare" ale wręcz historyczne

Zestaw czcionek - trzeba pamiętać, że do wyprodukowania słowa należy zrobić lustrzane odbicie, co nie jest sprawą prostą :)

Maszyny drukarskie

Gablota z prasą z czasów powstań śląskich

Odnaleziona na struchu i podarowana przez właściciela, skrzynka wyborcza z okręgu pszczyńskiego - do niej wpadło więcej głosów za przyłączeniem miasta do Polski

Oryginalny... :)

 Heidelberg w całości

Na piętrze mieszczą się, w głównej mierze, gabloty z prasą i nagłówkami z gazet poszczególnych okresów

Część eksponatów

Prasa międzywojenna

A ja narzekam, że mój Nikoś ciężki... :) :) :)

Prasa z czasów okupacji niemieckiej i prasa konspiracyjna 

Prasa z okresu PRL

Prasa z czasów Solidarności na Śląsku

W małym budyneczku muzeum, miejsce swe ma zrekonstruowany gabinet Wojciecha Korfantego. A w nim oryginalne sprzęty, zdjęcia, egzemplarze gazet itp. Na nadanie muzeum imienia tego śląskiego przywódcy narodowego, zgodziły się córki Korfantego, Halżka Kozłowska i Maria Ulmann– niestety obydwie już nieżyjące. Pszczyna była parę razy miejscem, w którym żył i działał Wojciech Korfanty. W dniu 29 czerwca 1922 r. na pszczyńskim rynku przejmował on miasto i całą ziemię pszczyńską z powrotem jako część Polski. Wreszcie to ten śląski przywódca ludu był twórcą najpopularniejszych gazet polskich na Śląsku, więc uczynienie go patronem muzeum było krokiem bardzo naturalnym.

Gabinet Wojciecha Korfantego

Gabinet Wojciecha Korfantego

No zaskoczyli mnie... :) :) :)

Powoli mój czas w Pszczynie dobiegał końca. O 18.00 z minutami miałam powrotny pociąg do Warszawy. Powędrowałam więc, w stronę dworca.

Zrobiłam na Śląsku dobry uczynek: przeprowadziłam kaczki na drugą stronę ulicy :)

Po drodze natknęłam się na żółte śliczności...

... i na fioletową magnolię

I już miałam przed sobą budynek dworca kolejowego

Siedziałam na peronie i wsłuchiwałam się w radosne szczebiotanie ptaków na wieczór. Darły się zwłaszcza kosy. Deszcz już nie padał. Z mojej twarzy uśmiech nie zniknął, nawet, gdy okazało się, że mój pociąg spóźni się jakieś 20 minut. Cóż to jest te paręnaście minut w stosunku do takiego skoku w historii, jaki tego dnia odbyłam w Pszczynie. Wracałam do domu szczęśliwa, a odprowadzał mnie malutki uśmieszek ducha księżnej Daisy. Nazywano ją stokrotką. Chyba kupię te kwiatki do wazonu.

Czekałam na pociąg, a w głowie szumiała mi piosenka zespołu Lasery...

"... Droga zostaje w tyle i światła miasta. Wyłączam się na chwilę, do siebie wracam (...) Wracam do domu..."

Tymczasem za oknem ściemniło się a w niecałe trzy godziny później wysiadałam na dworcu w Warszawie. Spontaniczny wyjazd okazał się strzałem w dziesiątkę. Polecam każdemu!

KONIEC