Karpacz - Muzeum Sportu i Turystyki

Opowieść o ludziach,

czyli coś o pasji, odwadze,

spełnianiu marzeń

i pokonywaniu własnych słabości

Kilka lat temu, podczas mojego tygodniowego pobytu w Karpaczu, pogodę miałam w kratkę. Raz słońce, raz deszcz. W jeden z takich niepewnych dni, włączyłam tak zwane szwędacze i zaglądałam w różne kąty miasteczka. A tych w Karpaczu nie brakuje. Jest kilka fajnych atrakcji, z których w zasadzie wszystkie już opisałam na blogu, a na koniec zostawiłam jedną, która w czasie mojego pobytu była praktycznie pusta. Dziś zapraszam Cię Szanowny Gościu do Muzeum Sportu i Turystyki w Karpaczu.

Całkiem ładny budynek Muzeum Sportu i Turystyki w Karpaczu

Tablica przed wejściem

Pomyślisz, muzeum? Nuda! A ja powiem, wejdź, zobacz. Muzeum to nie tylko eksponaty w gablotach. Za nimi stoi historia o ludziach, o ich odwadze, o uporze w dążeniu do celu, o poświęceniach, łzach i sukcesach, którymi kiedyś żyła Polska. Był taki czas, że nie mieliśmy sukcesów w sporcie. Na olimpiady jechała garstka naszych najlepszych, którzy i tak nie osiągali tego, co mogliby przy bardziej sprzyjających warunkach. Pojedyncze nazwiska przewijały się tylko w niektórych dziedzinach sportu. A przecież dawniej te sukcesy były! I wcale nie było lepiej, wręcz odwrotnie. Co więc, takiego się zmieniło? Myślę, że sport był sportem i zawodnicy mimo ciężkiej pracy, mieli z tego dużą frajdę, a dziś… przelicza się wszystko na pieniądze. Tak, czy inaczej, Muzeum Sportu i Turystyki przenosi nas w tamte dni chwały, przy okazji dając fajną lekcję historii o rozwoju sprzętu turystycznego i samej turystyki w Sudetach. A dodatkowo jako bonus daje kilka smaczków w postaci wielkich nazwisk.

Budynek muzeum otoczony jest zielenią, a przy ładnej pogodzie widać z tyłu góry

Budynek muzeum został wzniesiony społecznie przez mieszkańców w latach 1932 – 36 od razu z przeznaczeniem na muzeum. We wnętrzu zaprezentowano ekspozycję o tematyce regionalnej, w głównej mierze dotyczącej tego terenu.

Dziś eksponaty zebrane w muzeum, przedstawiają spory przekrój czasowy. Od działalności Walonów, zielarzy i laborantów, potem pasterzy budujących osady (budy góralskie), wreszcie etap schronisk i pieszych wycieczek w góry, aż po opis początków przewodnictwa i ratownictwa górskiego.

Tryptyk z lat 30. XX w. przedstawia trzy sceny z życia laborantów: od lewej - zbieranie roślin leczniczych, w środku - kuchnia laborantów i zielarzy, po prawej - patron cechu laborantów - Duch Gór, czyli Karkonosz

Duch Gór, inaczej Karkonosz lub Liczyrzepa

Przepięknie malowane drzwi pomiędzy pomieszczeniami

Korzeń mandragory, która przypominała ludzką postać i podobno wydawała z siebie okropny jęk, kiedy się ją wyrywało z ziemi, taki, że zabijało śmiałka, który to czynił. Zielarze, czyli laboranci na przełomie XVII i XVIII w. rozwinęli w Karpaczu swoją działalność. W mieście powstał ich cech, a ziołowe leki, wyrabiane przez nich, znane były w wielu krajach Europy. Zielarze byli też świetnymi znawcami gór i trudzili się przewodnictwem górskim.

A tak dawniej wyglądał, opisywany już na blogu, budynek laboranta w Karpaczu

Turystka na początku XX w. przy Kaplicy św. Anny na Grabowcu, zapewne podążająca do Dobrego Źródła (patrz opis szlaku na blogu). Dziś podpierałaby się kijem trekkingowym, wtedy wystarczył... parasol :) 

Księga pamiątkowa schroniska na Śnieżce z lat 1800-1806 : "...wytrzymaliśmy wiatr..." - trudno odszyfrować takie charaktery pisma... ale z tym wiatrem to by się zgadzało i obecnie ;)

Makieta świątyni Wang, której oryginał stoi przy drodze na Śnieżkę, a został sprowadzony z dalekiej Norwegii

Historia w czystej postaci, od zwykłego saneczkarstwa, przez dyscypliny sportowe i olimpijskie osiągnięcia

Z cyklu - górskie schroniska. Kiedyś stało takie na Śnieżce. Nie ma też już śladu po schronisku Księcia Henryka stojącego na krawędzi Kotła Wielkiego Stawu w Karkonoszach

Nosiłki - takie dawne plecaki, w których noszono towar do schronisk (jeszcze dziś spotyka się tzw. nosiczy idących do schroniska pod Rysami)

Księga pamiątkowa z zamku Chojnik (zwany Chojniastym) z lat 1947 - 48.: "... Śmierć frajerom, którzy polskie Chojniasty ośmielają się jeszcze nazywać "Kynast"..." (taka nazwa funkcjonowała w Niemczech, przyp. mój). I jeszcze - "... najważniejsze, zakochałem się w pięknej szatynce bufetowej..." - cudowne :)

Eksponaty Muzeum Sportu i Turystyki to jak podróż w czasie...

Pamiętam z TV emocje związane z osiągnięciami Erwiny Ryś - Ferens, naszej olimpijskiej panczenistki

I kolejne nazwisko, pokazujące, że czas, nawet trudny może sprzyjać zapisaniu pięknej karty w dziejach sportu. Stanisław Marusarz (1913 - 1992), najlepszy narciarz międzywojnia, olimpijczyk i kurier tatrzański

I kolejne pięknie malowane drzwi, a nad nimi karple, czyli dawne rakiety śnieżne

W Muzeum jest też część poświęcona Tadeuszowi Różewiczowi. Polski poeta związał się z Karpaczem w latach 90. XX w. Na wystawie zaprezentowany jest jego rękopis „Gawędy o spóźnionej miłości”, będący pewnego rodzaju hołdem ku czci Wandy Rutkiewicz, której zresztą autor nigdy osobiście nie poznał. Można zobaczyć tu też pierwsze wieczne pióro poety i jego okulary, a także trzy nobilitacje do literackiej nagrody Nike oraz samą nagrodę Nike z 2000 r. Ponadto jest tu wiele innych pamiątek po Tadeuszu Różewiczu.

Pamiątki po Tadeuszu Różewiczu i sam poeta 

Ostatnia wola Różewicza. Jest tak, jak prosił za życia, spoczął obok świątyni Wang. Co do ostatniego zdania, że "Wszyscy ludzie będą braćmi", to chyba jeszcze musimy niestety zaczekać...

Złoty Wawrzyn Olimpijski z 2008 r. za zbiór wierszy poety

Skoro wywołało się tu nazwisko Wandy Rutkiewicz, to trzeba wspomnieć, że w 1979 r., w rok po zdobyciu przez nią Mount Everestu, na szczycie którego stanęła jako pierwsza Europejka i trzecia kobieta na świecie 18.10.1978 r., Muzeum Sportu i Turystyki zorganizowało wystawę czasową „Polka na szczycie świata”. W ten sposób uhonorowano wielką himalaistkę, która swą przygodę z górami zaczynała w Sudetach, wspinając się w Sokolikach w Rudawach Janowickich. Jakby nie patrzeć była to kobieta, która miała odwagę marzyć i śmiało szła po swoje cele. Na pamiątkę zostawiła swój wpis w księdze pamiątkowej.

Pamiątki po Wandzie Rutkiewicz

Kolejne przedmioty, kolejne historie. Nie mogło też zabraknąć wspomnienia strasznej tragedii, jaka wydarzyła się w Białym Jarze. Lawina, która zeszła 20 marca 1968 r. zabrała 24 osoby, z czego tylko pięć przeżyło. Co za tym idzie, w ślad za tym pojawiła się ekspozycja dotycząca ratownictwa górskiego.

Gablotka poświęcona naszej olimpijce w strzelaniu (głównie z karabinku pneumatycznego) Renacie Mauer - Różańskiej i jej złoty medal z Sydney z 2000 r.

Panorama Karkonoszy

Księga wypraw ratunkowych: "...Odwieziony przez ratownika do lekarza, który stwierdził śmierć, nie mając gdzie zostawić TRUPA, zawiózł go do Milicji Obywatelskiej..." - poezja języka ;)

Przysięga ratowników "Dobrowolnie przyrzekam..."

Archiwalne zdjęcia z akcji ratunkowej po pamiętnej lawinie w Białym Jarze

I kiedy już myślałam, że to koniec przygody w tym budynku, nagle zobaczyłam drewnianą głowę, wieńczącą barierkę schodów. I okazało się, że to kolejna fascynująca historia. Wyrzeźbiona główka to podobizna najsłynniejszego listonosza karkonoskiego, Roberta Fleissa (1847 – 1937). Była to ciekawa postać. Był to pierwszy listonosz, który pieszo chodził 17 km przy różnicy wzniesień sięgającej do 1100 m. Bez względu na porę roku i warunki atmosferyczne, zanosił pocztę do schronisk położonych wysoko w górach, w tym także na Śnieżkę. Listonoszem został w 1873 r. po zakończeniu służby wojskowej w armii pruskiej. Był też górskim przewodnikiem, zatrudnił się także przy wyrębie lodu z Wielkiego Stawu w Karkonoszach. Najczęściej widywano go z fajką w ustach, jak codziennie przez 37 lat pokonywał trudną trasę na Śnieżkę, by donieść korespondencję, która często ważyła nawet 50 kg! Jego przyjaciele wyliczyli, że w czasie służby pocztowej Roberta Fleissa, przeszedł on trasę równą prawie trzykrotnemu okrążeniu ziemi! Zwolniono go z pracy w 1925 r. z powodu redukcji etatów. Choć był to dla niego cios, to dożył sędziwego wieku 90 lat, a w czasie pogrzebu oddano mu należne honory. Czyż nie jest to fajna historia?

Zwieńczenie schodów z podobizną Roberta Fleissa

Wspomnienie najsłynniejszego karkonoskiego listonosza

Drogi Gościu, jeśli będziesz kiedyś w Karpaczu, zajrzyj do Muzeum Sportu i Turystyki. To naprawdę fascynujące miejsce.

Muzeum Sportu i Turystyki w Karpaczu

Budynek z lat 30. XX w. przywodzi na myśl starą, poczciwą, wiejską chatę...

A i przed budynkiem jest jedna mała atrakcja. Już w średniowieczu, pierwsi odkrywcy skarbów Karkonoszy oraz górnicy, napotykali na ślady działalności nie tylko władcy tych terenów, czyli Ducha Gór, ale też skrzatów. Lata i wieki mijały, aż w 2008 r. pani Maria Nienartowicz wydała Bajkowy Przewodnik po magicznych miejscach Karkonoszy, z myślą o najmłodszych. Zawarła w nim opowieści o przygodach skrzatów, ciekawostki ale też przydatne informacje. 1 czerwca 2009 r. uroczyście otwarto ulicę Skrzatów Karkonoskich. Jest to najmniejsza ulica w Polsce, jej długość wynosi 30 m, a szerokość 3 m. Czy uśmiech nie pojawi się Tobie na ustach? Gwarantuję, że tak.

I nie ma wątpliwości - taka ulica istnieje naprawdę

Gotowi na spotkanie ze skrzatami? ;)

A kiedy pogoda będzie odpowiednia, słońce będzie wysoko na bezchmurnym niebie, wyrusz na szlak, by samemu odkrywać skarby ziemi karkonoskiej. I nie bój się marzyć! Zawsze…

To tymczasem! 😊