Kraków - Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli

 Krakowskie inspiracje spacerowe,

czyli jak to jest mieć muzeum

tylko dla siebie

Kraków lubiłam od zawsze, czyli od pierwszej swojej wizyty w tym mieście. Czułam się tam dobrze, może dlatego, że zazwyczaj byłam tam w czasie urlopu, bez pośpiechu i przymusu. Nawet wydawało mi się, że w Krakowie tramwaje wolniej jeżdżą... Serio.
Większość turystów przyjeżdżając do dawnej stolicy Polski, udaje się prosto na Rynek Starego Miasta, ogląda Kościół Mariacki, Sukiennice, Barbakan, idzie na Wawel i na tym kończy swoją wizytę. No może jeszcze zajrzy na krakowski Kazimierz. Fakt, to standardowe punkty do zobaczenia w Krakowie. Ale miasto ma masę atrakcji do obejrzenia. 

Jakoś tak się ostatnio składa, że rok po roku, w drodze do Zakopanego, zatrzymuję się w Krakowie na weekend. I odkrywam to tętniące życiem miasto po trochu, na luzie, po mojemu. Dziś zapraszam do świetnej placówki, jaką jest pewne muzeum.

Dawny kazimierski ratusz

Dwa lata temu nastawiłam się na zwiedzanie Kazimierza i zaglądanie gdzie się da. Spacerowałam po ulicach, zrobiłam mnóstwo zdjęć, część zaprezentowałam Wam na blogu. I zawędrowałam do dawnego kazimierskiego ratusza, w którym mieści się Muzeum Etnograficzne. Ciekawość wzięła górę i zajrzałam do środka. Ponieważ w dobie pandemii większość atrakcji bywała zamknięta, zastanawiałam się czy i ta placówka będzie otwarta. Była, więc w drodze kupna nabyłam bilet i... miałam całe muzeum dla siebie! Po części także dlatego, że była wczesna godzina i większość ludzi odsypiała jeszcze poprzedni tydzień. 

Muzeum Etnograficzne w dawnym ratuszu na Kazimierzu

Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie, zostało otwarte 19 lutego 1911 r. Jego założycielem był pedagog i społecznik, członek Komisji Antropologicznej, Fizjograficznej i Etnograficznej Polskiej Akademii Umiejętności - Seweryn Udziela. Muzeum działające początkowo w małych pokoikach, z czasem przeniosło się na Wawel. Gromadziło zbiory dzięki ofiarności ludzi kultury, podróżników, prywatnych darczyńców. Dzięki zaangażowanym ludziom, ich sprytowi i szybkiemu działaniu, większość zbiorów uratowano przed zniszczeniem w czasie II wojny światowej i wywózką w głąb III Rzeszy. W 1945 r. Towarzystwo Muzeum Etnograficznego przekazało swe eksponaty państwu.

Trzy lata później udało się także pozyskać nową siedzibę dla Muzeum w dawnym ratuszu na krakowskim Kazimierzu, w którym mieści się do dziś.

Następca Seweryna, Tomasz Udziela równie mocno zaangażował się w powstanie i rozwój placówki w powojennej rzeczywistości. Już w 1951 r. zorganizował pierwszą wystawę stałą, której część można oglądać do dnia dzisiejszego.

Makieta Chałupy Krakowskiej z XIX w. Bronowice k/Krakowa. Praca wykonana pod kierunkiem Włodzimierza Tetmajera w 1902 r.

W okresie PRL muzeum dobrze się wpasowało ze swoimi zbiorami, bowiem władza kładła nacisk na kulturę ludową , wywodzącą się ze wsi. Pojawiały się też wystawy sztuki mniejszości narodowych w Polsce, bazujące głównie na związkach Polaków z Ukraińcami, Białorusinami, Litwinami, Rosjanami i Żydami, na przenikaniu się kultur, obyczajów i sztuki. Również zaczęto zbierać eksponaty etnograficzne spoza kraju. Część z nich jest wciąż prezentowana.

U garncarza - piec do wypalania ceramiki

Baca w bacówce przyrządza oscypki

A pod żeliwnym garnkiem ogień...

Początek lat 80. XX w., choć dla kraju bardzo ponury, to w Muzeum dość ciekawy. Prawdziwym hitem okazała się wystawa zbiorów największego na świecie Muzeum Zabawek w Norymberdze. Do dziś można podziwiać w Muzeum kolekcję zabawek drewnianych, ludowych, regionalnych.

Kiedy zwiedza się Muzeum w samotności, można dostrzec wiele szczegółów, zatrzymać się przy historii tych przedmiotów, zastanowić, jak to jest zrobione i jak działa. Muzeum Etnograficzne prezentuje na wystawie stałej eksponaty z różnych aspektów życia na wsi, stosunku człowieka do pracy, przyrody, domu, obrzędowości, religii a także twórczości. Przy czym mówimy tu o życiu na XIX w. wsi. 

Instrumenty muzyczne: skrzypki, gęśliki, dudy... Muzyka od wieków łączy ludzi.

 Kobzy czy dudy...

Rogi pasterskie i trombity

Oczywiście nie można tego traktować dosłownie, bowiem to pewna forma interpretacji etnografów, propozycja jak mogło to życie wyglądać dawniej. Możemy to dostrzec w przygotowanej izbie krakowskiej, podhalańskiej, wnętrzu szkolnej izby, pośród manekinów ubranych w polskie stroje ludowe. 

Izba krakowska

Izba krakowska - bielone ściany, wykrochmalona pościel i obowiązkowe święte obrazy na ścianach

Izba krakowska

Izba podhalańska

W izbie podhalańskiej

Sala szkolna. Małopolska, lata 30. XX w.

W mojej klasie nie było pieca, za to były jeszcze takie ławki, a i na liczydle uczyłam się liczyć :) Dziwne uczucie...

Widok na uczniowskie ławki z poziomu nauczycielskiego biurka - a i kijaszkiem (lub linijką) po łapkach się dostawało...

I wszyscy pogodzeni: J. Piłsudski, I. Mościcki, kościół i państwo... ;)

Ach, jak fajnie musiał ten piec grzać zimą...

Kącik dla nauczyciela

W izbie szkolnej

Moment, w którym uświadamiasz sobie, że uczyłaś się w takiej klasie, a to było ponad 40 lat temu... :) :) :)  

Lepiej nie trafić do takiej księgi...

Piórem gęsim nie pisałam, za to piórami wiecznymi a i owszem... Takie pieczątki pamiętam jak były w różnych urzędach.

Już wchodząc na piętro witają nas manekiny ubrane w ludowe stroje

Stroje ludowe z różnych regionów

Stroje regionalne z całej Polski

Prezentacji sprzętów domowych towarzyszą odgłosy pracy krosien, żaren ucierających ziarno czy też stukotu w warsztacie kowala. Zobrazowane jest to też krótkimi filmami na ekranach, ukazującymi pracę, zawody, życie ludzi sprzed wieku. To wszystko przeplata się z porami roku, dnia, czasem pracy i odpoczynku, świąt, wesel i pogrzebów, radości i smutków. 

Wyroby kowalskie

W warsztacie u kowala - jak zawsze wrażenie robi wielki miech

Nożyce do cięcia wełny owiec. Rękawice wełniane tzw. łapawice, wzbudziły wesołość u kolejnych odwiedzających, u mnie też :)

Wszystkie zebrane przedmioty są wyjątkowe i niepowtarzalne. Od zawsze człowiek starał się upiększać sprzęty, które służyły mu do codziennej pracy. Miały być nie tylko użytkowe ale i spełniać potrzeby estetyczne. Każda rzecz to także zapis ludzkiej działalności, skrawek minionego życia, świadectwo ludzkich losów, często biednych, ciężkich, wypełnionych pracą na rzecz innych, bogatszych ludzi, pracodawców itp.

W Muzeum Etnograficznym pojawiają się też eksponaty z końca XIX w. i początku XX w., związane ze Świętami Bożego Narodzenia i Wielkanocy, z obrzędami ludowymi, odpustami. To cała kolekcja szopek, pisanek, wyposażenia kolędników, zabawek wiosennych odpustów.

Słomiane pająki niegdyś zastępowały dzisiejsze drzewka bożonarodzeniowe

Głowa tura ze stroju kolędników

Szopki noworoczne - nawiązanie do stanów społecznych

Drewniana szopka

Przykład bogato zdobionej szopki

Wystawa pisanek wielkanocnych

Pisanki malowane, dziergane, wyryte, woskiem kryte...

Każda z pisanek niepowtarzalna

Rzeźby Jezusa Frasobliwego

Śmierć Sprawiedliwego i Niesprawiedliwego, Władysław Chajec ok. 1965 r., Kamienica Górna, woj. podkarpackie, obraz wykonany w drewnie i metalu.

Jezus upada pod ciężarem krzyża...

Muzeum Etnograficzne mieści się w dwóch budynkach. To, w dawnym kazimierskim ratuszu skrywa wystawę stałą. Adres: Pl. Wolnica 1.  

Muzeum Etnograficzne w dawnym budynku ratusza przy Pl. Wolnica

Natomiast wystawy czasowe prezentowane są niedaleko w Domu Esterki, u zbiegu ulic Krakowskiej i Trynitarskiej, gdzie mieści się także Biblioteka Muzeum i sekretariat. 

Wejście do drugiego budynku muzeum - Dom Esterki

Naprawdę wyszłam zadowolona z tego Muzeum. Kolejny raz przekonałam się, że muzeum nie musi być nudne, że bardzo zmieniło się podejście do prezentowanych eksponatów, że mimo martwych przedmiotów, muzeum jest żywe. Polecam zatem tę placówkę przy okazji odwiedzin Krakowa. A to, że znajduje się na Kazimierzu, czyni ją jeszcze bardziej interesującą. Zapraszam serdecznie.

Ciekawa klamka wejściowa w kształcie ryby oraz wpisanie dziurki od klucza w metalowy herb Krakowa - już wejście do muzeum jest fajne ;)