Słowacja - Orawski Zamek

Z WIZYTĄ W ORAWSKIM ZAMKU,

CZYLI O ZAWIŁEJ HISTORII

WĘGIER, SŁOWACJI I POLSKI

 

Co zrobić, kiedy pogoda w Zakopanem nie pozwala wyjść wyżej w góry? Oj, można dużo. Jest wiele możliwości. Jedną z nich jest sprawdzenie, co słychać po drugiej stronie gór, u naszych sąsiadów Słowaków. Wszak nie raz się zdarzało, że kiedy w Zakopanem lało jak z cebra, to Słowacy cieszyli się słońcem.

Tak też i zdarzyło się pewnego dnia, w czasie mojej wizyty w górach. Prognozy pogody nie zwiastowały nic dobrego, więc obieramy kierunek na Orawskie Podzamcze, gdzie nad brzegiem rzeki Orawy, na 112m skale, wznosi się jeden z piękniejszych zamków na Słowacji. A tych nasi sąsiedzi mają, oj mają, ponad 200…
 

 Orawski Hrad

Zamek Orawski (słowacki Oravský Hrad, węgierski Árva Vára, niemiecki Arwaburg), to średniowieczna twierdza, usytuowana w malowniczym miejscu.


Zamek Orawski i wyjątkowo mętna po deszczu rzeka Orawa
 

Dawniej rejony te należały do Królestwa Węgier. W XIIIw podjęto decyzję o wybudowaniu zamku, głównie, by zabezpieczyć wschodnią granicę kraju i zabezpieczyć drogę, która biegła do Polski.

W 1241r zamek należał do króla węgierskiego Beli IV. W tym czasie istniał już zamek górny i prawdopodobnie średni. Dolny zamek to była zabudowa drewniana. Dziś już dokładnie nie wiadomo kiedy zamek powstał.


Pierwsza brama wejściowa na zamek



 Pierwsza brama - zdjęcie z ulotki reklamowej zamku



Druga brama zamkowa. Nad nią umieszczone herby Jerzego Thurzy i Elżbiety Czoborowej, jego żony. Zdjęcie z ulotki reklamowej zamku
 

Kiedy władcy nie było na zamku, funkcję jego przedstawiciela sprawował kasztelan. Przez lata rządzili zamkiem różni kasztelani i orawscy hrabiowie.

W XVw węgierski możnowładca, polskiego pochodzenia – Ścibor Ściborowic herbu Ostoja, otrzymał twierdzę z rąk króla Zygmunta Luksemburczyka. Wdowa po królu, Elżbieta Luksemburska, w celu zapewnienia korony swemu synowi, Władysławowi Pogrobowcowi, próbowała zdobyć zamek, jednak bez rezultatu.


Na pierwszym dziedzińcu zamkowym. Z lewej strony Pałac Jerzego Thurzy



 Na pierwszym dziedzińcu zamkowym. W tle Pałac Korwina oraz Wieża Mieszkalna



 Sympatyczna kołatka na bramie - uśmiechnięty smok :)
 

Od 1441r znów na zamku jest polski akcent, bowiem włada nim Polak, „hrabia Liptowa i Orawy”, Piotr Komorowski, który po porażce wojsk węgiersko-polskich pod Warną w 1444r, sprzymierza się z Janem Jiskrą, czeskim szlachcicem, który działał na terenach Słowacji w służbie Elżbiety Luksemburskiej i obaj stanęli przeciwko Janowi Hunyadyemu i jego synowi Maciejowi Korwinowi ( o obu wspomniałam w swojej relacji z Rumunii). Kiedy Piotr Komorowski przystąpił do stronnictwa, które obrało polskiego królewicza Władysława Jagiellończyka na króla Węgier i kiedy zamiar pozyskania korony węgierskiej nie powiódł się, Komorowski stracił swe posiadłości na Liptowie i Orawie, a co za tym idzie, również Orawski Zamek.

Nadążacie za historią? Trudne te dzieje…

Od tego czasu zamek przechodził z rąk do rąk w formie darowizn lub jako rekompensaty za straty w innych częściach kraju. Przez  krótką chwilę władał nim w XVIw inny Polak, szlachcic Jan z Dębowca, a po jego śmierci, Wacław Siedlnicki.


Pałac Korwina, pierwotnie późnogotycki obiekt z końca XVw, potem przebudowany w stylu romantyzmu



 Pałac Korwina i Wieża Mieszkalna, która stanowiła część Pałacu Jana z Dębowca i była przeznaczona dla szlacheckich obywateli zamku



 Tu przypomina mi się pewno zdarzenie, kiedy pokazywałam Siostrze zdjęcia, ta wykrzyknęła: Och, jak ja przejechałabym się taką karocą! Wtedy powiedziałam, że ja raczej wolałabym inną :) Taką bez aniołków... To karawan :)
 

Od końca XVIw w skalistej twierdzy rządzili Thurzonowie, węgierski ród szlachecki, który jednak wygasł na początku XVIIw. Kolejni spadkobiercy to już spokrewnione rodziny. Powstaje współwłasność ziemska, tzw. komposesorat.

Jeden z zarządcy zamku oskarżony o udział w spisku przeciw cesarzowi Leopoldowi I i udział w antyhabsburskim powstaniu, musiał salwować się ucieczką. W 1670r zamek zajęło wojsko Franciszka II Rakoczego. Z rąk powstańców odbił zamek cesarski generał, hrabia Johann von Sporck. Jednak już w początkach XVIIIw Węgry ogarnęło kolejne powstanie antyhabsburskie. Na jego czele stanął Franciszek II Rakoczy, którego wojska zajęły tereny dzisiejszej Słowacji, w tym i Zamek Orawski. Po kilku latach, zamek znów wrócił w ręce Thurzonów. Po 1792r stracił charakter obronny, a zyski z posiadłości były coraz mniejsze.


Widok na Zamek Wysoki i Cytedelę - jedną z najstarszych części zamku



 Do zamkowych wnętrz prowadzą liczne schody



 Na jednych schodach usłyszłam za sobą taki tekst: Kochanie, zostało nam tylko 90 zdjęć! Ech, gdzie te czasy kiedy klisza miała co najwyżej 36 klatek i nie wiadomo było, czy coś wyjdzie...
 

W 1800r wybuchł pożar, który strawił wszystkie drewniane części zamku. Ówczesny zarządca – Franciszek Zichy zabezpieczył część zamku dolnego przed postępującą dewastacją i w takim stanie zamek przetrwał ponad 60 lat.

W 1868r za sprawą kolejnego zarządcy Edmunda Zichy’ego, urządzono w zamku jedno z pierwszych na Słowacji muzeów. Udostępniono go publiczności jeszcze w 1868r. Po tym czasie podjęto próby rekonstrukcji zamku oraz jego remontu. I wojna światowa przerwała prace, które na nowo podjęto w latach międzywojennych, kiedy zarządcą zamku było już państwo czechosłowackie. Po II wojnie światowej, polityka światowa i krajowa spowodowała, że zamek przeszedł całkowicie w ręce państwa. Od tego czasu prace rekonstrukcyjno-remontowe wciąż trwają. Zamek jednak funkcjonuje jako muzeum otwarte dla zwiedzających.
 

 Ulotka reklamowa zamku

Na całość zamku składają się trzy kompleksy średniowieczno – renesansowych budowli. Najstarsza jego część to zamek górny. Tę część zamku zauważa się natychmiast, kiedy zbliża się do Orawskiego Podzamcza. Zamek górny pochodzi z pierwszej połowy XIIIw. Jest to wysoka i wąska budowla z przybudówkami, osadzona na skale tak, by była trudną do zdobycia.


Zamek Wysoki z lewej strony



Cytadela. Pochodzi z czasów, kiedy zamkiem władała rodzina Thurzo. Zdjęcie z ulotki reklamowej zamku



 Na parterze cytadeli znajduje się cysterna wyciosana ze skalnego podłoża. Zdjęcie z ulotki reklamowej zamku


Zamek średni stanowią pałace, wzniesione przez Jana z Dębowca i Jana Korwina. Jest tu także czworoboczna wieża oraz studnia głęboka na 90m, wydrążona w litej skale.


Pałac Korwina



 Pałac Korwina, Wieża Mieszkalna Pałacu Jana z Dębowca oraz z lewej zabudowania Pałacu Jerzego Thurzy



 Na dziedzińcu zamkowym



 Sala herbowa w Pałacu Korwina. Zdjęcie z ulotki reklamowej zamku



 Sala rycerska w Pałacu Korwina. Zdjęcie z ulotki reklamowej zamku



 Salonik Myśliwski w Pałacu Jerzego Thurzy



 Salonik Myśliwski w Pałacu Jerzego Thurzy


Najniżej położony jest zamek dolny z pałacem Thurzonów, barokowym kościołem zamkowym i wieżą.


Widok z cytadeli na dziedziniec zamku dolnego



 Z prawej strony kaplica św. Michała, zbudowana przez Jerzego Thurzo i przylegający do niej pałac. Kaplica stała się miejscem pochówku Jerzego Thurzy i jego rodziny.



Ołtarz główny kaplicy św. Michała, wytworzony około połowy XVIIIw. W centralnej części postać św. Michała Archanioła. Po obu stronach i nad obrazem są umieszczone rzeźby św. Anny, św. Joachima, aniołów i grupa posągów koronujących św. Marię Pannę. Zdjęcie z ulotki reklamowej zamku
 

Trzy bramy wejściowe połączone są tunelem, pod którym znajdują się podziemne korytarze.


W tunelu bramy wejściowej wystawione są różne karoce i powozy

 

W pomieszczeniach zamku ma swoją siedzibę Orawskie Muzeum z wieloma ekspozycjami. W górnym zamku jest dział archeologiczny. W zamku średnim umieszczono ekspozycję przyrodniczą (z wypchanymi zwierzątkami), a także etnograficzną i historyczną.

 Widok na wieżę kaplicy św. Michała
 

Jak każdy szanujący się zamek, także i ten ma swoją legendę.

Otóż w miejsce, gdzie dziś stoi Orawski zamek, przybył Marek na Orawę. Tu zatrzymawszy się, postanowił wznieść zamek, nawet jeśli pomoże mu w tym sam diabeł. Jak tylko o tym pomyślał, rzeczony diabeł zjawił się obok Marka. Oczywiście z propozycją pomocy przy budowie. Ale nie za darmo. Czart w zamian za wybudowanie twierdzy w siedem dni i siedem nocy, chciał duszę Marka po upływie lat 70. Kiedy budowla zaczęła powstawać i z każdym dniem było jej więcej, Marek bardzo się bał, ze jednak pójdzie do piekła. I wiadomo: jak trwoga, to do Boga. Zaczął więc, prosić Boga o pomoc. W tym czasie diabeł tocząc ciężkie głazy na budowę zamku, już zacierał ręce na kolejną duszę w swym posiadaniu. Jednak z ostatnim głazem, zastało diabła pianie koguta, zwiastujące ranek ósmego dnia. Tak, oto umowa nie została dotrzymana, a zły czart cisnął ostatni głaz do rzeki, gdzie jest do dziś, a miejscowi ludzie zwą go Markową Skałą.

Legenda, legendą, ale orawska twierdza na skale, niczym „gniazdo orła”, jest dziś bezsprzecznie jedną z największych atrakcji turystycznych północnej Słowacji. Od granicy z Polską to tylko jakieś 35km. Samo zwiedzanie zamku przewidziane jest na ok. 2 godziny.



Orawski zamek

 

Jeszcze słów kilka o samej miejscowości, z której wyruszyliśmy w zawiłą historię trzech państw, połączonych w jednych zamkowych murach. Orawski Podzamok znajduje się na wysokości 520 m n.p.m. i powstał z założonego w XVIw folwarku, w którym mieszkali rzemieślnicy, służba i urzędnicy pracujący na zamku. Przez kilka wieków była to tętniąca życiem miejscowość, która jednak w XXw straciła na znaczeniu.


Orawski Podzamok


Miejscowość jest uznawana za jedną z najstarszych na Orawie. Nigdy nie otrzymała praw miejskich, choć była uważana za ważny ośrodek administracyjny całego regionu. W XVIIw była gminą – znajdowała się tu karczma, młyn, tartak, a także browar i manufaktura sukna. W 1637r powstała we wsi samodzielna parafia, co podniosło rangę miejscowości. Z czasem rozwinęło się tu pszczelarstwo.


Widok na zamek z poziomu parkingu


W Orawskim Podzamoku jest klasycystyczny kościół św. Jana Nepomucena. Świątynia została wybudowana w XVIIIw jako kapliczka na cmentarzu i była pierwotnie w stylu barokowym, lecz później spłonęła i odbudowano ją w obecnym stylu w 1831r. W samej miejscowości zachowały się jeszcze zabytkowe budynki.

 Kościoł św. Jana Nepomucena w Orawskim Podzamoku
 

Pora powrócić na polską stronę gór. A tam deszcz… Co więc robić następnego dnia? To już temat na inną opowieść J.

 

KONIEC